Title: Paremata Maori: Waipatu 1893

Author: Māori parliament

Part of: He reo nō ngā rōpū whakahaere tikanga / The language of Māori governing bodies.

License: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 New Zealand Licence

Share:

Pika: Kua oti te komiti whiriwhiri mo nga upoko o nga kirihipi, kia mutu te whakatikatika i nga upoko ote kirihipi ka haere ai taua komiti, e mea atu ana ahau kia oti pai ia tatou a tatou mahi.

Tamahau: E mea atu ana ahau kia tere te mahi i tenei motini, kia whakaarotia kia haere etahi o nga tangata o tenei hui kite kauhanganui mate Pika e whakaae mai kia Panuitia ka pai, mo taku motini mote upoko o nga kirihipi, i au e tu nei i roto i tenei whare e mohio ana ahau e kawa ana aku korero ki nga Tangata, e whai mana ana ahau ki taku korero, ite mea he mea pooti mai ahau nate 500, e korero tenei na toku iwi kia tae mai kite whakapuaki ia ratou kupu kia mohio mai koutou, e hura ana ahau i nga mea e mohiotia ana e toku ngakau e tika ana mehemea ko ahau anake kei taku katahi ka ahua kore mai ahau, otira e mea atu ana ahau ko nga kupu whakahe moku i roto i etahi [unclear: o] nga mema me peehi iho ki raro ko nga pukapuka i tonoa kia whakamana e ahau kote upoko ote Haina Tuatahi, ka nui nga mea e haina mehemea koiara nga upoko ko to te tuatahi, to muri kua kore etahi, nate upoko kote kotahitanga anake ote Tangata ite haina tuatahi, i tenei e titiro ana ahau mote 10 tau ko nga kupu e mea nei ahau kia unuhia kote "Mana" mote Tangata mete Whenua, ka kawea kia rehitatia aua kirihipi i tena kua riro ite Roia, ko nga mea e kii ana kia riro tonu aua kupu e kore enei kupu ka kore te mana e riro mai, ko aua kupu e kiia ana hei pupuri i nga whenua, kua hoko kua aha etahi o nga Tangata, i haina kite kirihipi, kaore he aha te mana ote whenua (A. Kume kote whenua ano) ka mahue atu te whenua kote mana ka riro mai ite kawanatanga (He aha tera kupu "meera atu mea" Kume ko nga mana o nga Tangata.) E kore e taea e tatou te mau mai ano i nga whenua kua rehitatia ra ki raro ia tatou, ka noho tonu ranei te kawanatanga nei tae noa mai te kupu whakakore ate kuini (Tangata, Ae) ka hinga tenei kawanatanga ko te whea he ingoa mo tatou (Tangata, kaore e hinga ite mea kei roto ite Tiriti o Waitangi) kaore ranei ranei e tae te kirihipi kia rehitatia (Tangata kaore.) Ka pewhea te kupu e kii nei kia mana ai te haere atu kite kooti, (Mangakahia ka mahia i runga ite tika ara kia rua kai titiro mana ano e tuhi tona ingoa) kaore rawa e kupu kaua e hoko, kaati mehemea kei te pirangi tatou kia haina etahi, me waiho nga kupu ki waho kia ata mahi rawa tatou ko te kupu i oti koia tena.

H. Tomoana: Ka te kau ra e korero [unclear: a:] a Tamahau kia unuhia [unclear: taua] kupu ote kiripihi ki waho, he [unclear: rite] tonu ona korero, kaore ano i rereke, kaore e mate nga tangata i taua upoko. kua tae noa atu taku kupu kite kawana kia kaua e haina i te Ture kia tangohia 5,000,000 eka. me whakakore. e mea atu ana ahau kia ata waiho tona korero mo tera tan, kaore au e whakaae kia whakamanaia nga haina tuatahi, ka tirohia he pepa era he kirihipi [unclear: enei] ka rere ke nga whakaaro, tetahi nga mea kua haina ite kirihipi, kua haina ano ki aua pepa, na reira ka tautoko tonu ahau ite upoko.

R. Aperahama: Ka taea e te kawanatanga te mahi i tana e pai ai ki te whenua ite mea kaore he kupu arai.

Mangakahia: I nga mea i paahitia ete Paremata kei raro iho i tena.

Porokoru: E tautoko tonu ana ahau ite kirihipi katoa.

Pika: Me haere te [unclear: kon: iti] hei whiri: whiri i nga upoko o nga kirihipi, kote Ripoata ate komiti mote mahi o Wairarapa kua oti.

Kawatupu: Me hoatu tonu te rarangi ki roto.

Pika: Ko nga mea e whakaae ana me kii mai Ae Paahitia ana.