Ture Whakahaere Rahui Maori
WahiIV. — Whenua Ririki Haerenga Kararehe
WahiIV.
Whenua Ririki Haerenga Kararehe.
54. | Ko nga whenua haerenga kararehe ka ahei e te Kaitiaki mo te Katoa i ia wa i runga i te panui i roto i te Kahiti i runga ranei i tetahi atu huarahi e pai ai ia te wehe me te wehewehe hei whenua haerenga kararehe.
Ko te rahi o te whenua haerenga kararehe me kaua e neke atu i te rima mano eka. Ko nga tau o te riihi me rua tekau ma tahi tau, me te whai mana hoki ki te whakahou i te riihi pera ano me nga ritenga a muri nei whakaaturia ai. |
||||||||
55. | Ka ahei te panui e puare ana nga whenua haerenga kararehe mo te riihi i runga i te tono, mo nga moni reti kaua e hoki iho i te rua pauna me te tekau hereni i te tau i runga i nga moni whiriwhiri o te whenua i whakataua hoki e te Kaitiaki mo te Katoa i runga ano i taua i pai ai a kihai i hoki iho i te mo te eka. | ||||||||
56. | Kaua tetahi tangata e tango riihi i raro i tenei Wahi o tenei Ture:—
E kore nga tikanga o tenei tekiona e pa ki nga tangata tera e whiwhi ki te riihi riihi tuarua ranei i runga i te marena i raro ranei i tetahi wira i runga ranei i tetahi whenua i waiho wira kore. Ko nga riihi i riro mai e puritia ana hoki o tetahi tangata a i riro mai poka ke i nga tikanga o tenei tekiona ka kiia kua kore e mana a kahore i mana mai ano i te tukunga o te riihi o taua whenua. |
||||||||
57. | Ka whai mana te tangata i runga i taua riihi ki te tuku kararehe ki runga i te whenua i uru ki roto i te riihi mona ake, ki nga kai katoa e tangohia ana e ia i runga i te whenua o nga wahi i ngakia e ia i runga i te huarahi kihai i poka ke i nga tikanga o tana riihi o tenei Ture ranei o tetahi ture whakahaere tikanga ranei i raro i taua Ture. Ekore tetahi riihi e tuku i tetahi mana ki nga rakau ki nga kohatu whaiutu i runga i raro ranei i te whenua i riihitia. | ||||||||
58. | Ko nga riihi katoa me tau ki raro i enei tikanga ara:—
|
||||||||
59. | Me noho nga kaitango riihi ki runga i tetahi wahi o te whenua i riihitia; i roto i nga tau e toru ara mehemea he repo he whenua ngaherehere ranei, mehemea he whenua parae ko etahi wahi anake ranei he parae me noho e te kaitango riihi i roto i te tau kotahi a ko taua noho me tuturu a taea noatia te page 32mutunga o te riihi erangi ko nga tikanga o taua noho ka ahei te whakangawari e te Kaitiaki mo te Katoa. | ||||||||
60. | Me mahi e nga kaitango riihi i nga whakapaiuga pumau ki runga i te whenua kia rite nga utu ki nga moni reti o te whenua i te tau kotahi a mo mahi hoki aua whakapainga i roto i te tau kotahi timata mai i te timatanga o te riihi a i roto i nga tau e rua i muri iho me mahi nga whakapainga kia rite nga utu ki nga moni reti o te tau kotahi timata mai i te mutunga o te tau tuatahi, a i muri iho erangi i roto i nga tau e ono i muri mai i taua ra me mahi nga whakapainga kia rite te utu ki nga moni reti o nga tau e rua, a i runga i nga whenua ngaherehere apiti atu ki era me mahi i nga Whakapainga pumau ki runga i te whenua i uru ki roto i te riihi kia rite nga utu o aua whakapainga ki te tekau hereni whiriwhiri mo nga eka katoa ara mehemea he whenua hoki iho te pai kia rima hereni.
Ko nga moni e utua ana mo nga whakapainga e te kaihoko i te riihi ka meinga aua moni he whakapainga pumau i mahia e te kaihoko ki runga i te whenua pera te nui me nga whakaaturanga mai nga tikanga o tenei tekiona. |
||||||||
61. | Me utu nga moni reti i rahuitia e taua riihi ki te Kai tiaki mo te Katoa i roto i ia hawhe tau i mua tonu o ia hawhe tau. | ||||||||
62. | Kaua tetahi tangata kamupane ranei tangata kotahi ranei huihui tahi ranei ki etahi atu tangata e pupuri i tetahi riihi, haerenga kararehe ranei kia maha atu i te haerenga kararehe kotahi i raro i tenei Wahi o tenei Ture. | ||||||||
63. | Ko nga riihi katoa i raro o tenei Wahi ka kiia kua uru enei tikanga e mau ake nei ara:—
A ko nga riihi katoa me whakauru i ena atu tikanga i pai ai te Kaitiaki mo te Katoa a i tohutohu ai ia kia tuhia ki roto i te riihi. |
||||||||
64. | Ko nga tuku paanga take ranei ki tetahi whenua haerenga kararehe e puritia ana i runga i te riihi me rehita ki te tino Tari i runga i te tuku i tetahi tauira o taua tuku, a ekore o mana taua tuku kia oti raru te rehita, a ekore tetahi paanga take ranei ahakoa e kawea ana ki te Kooti i runga ranei i tetahi huarahi e meatia kia tukua taua paanga take ranei.
Kahore tetahi tuku e rehitatia ki roto i te Rehita Tuku Whenua i raro ranei i tetahi ture e pa ana ki te rehitatanga tiiti puhapuka ranei erangi me matua tuhituhi ki roto i te tiiti me whakapiri ranei tetahi tiwhikete mea haina e te Kaitiaki mo te Katoa hei whakatu mai kua whakaritea nga tikanga o tenei tekiona. |
||||||||
65. | Mehemea kahore e utua nga moni reti i roto i nga ra e toru tekau i te ra i tika ai kia utua ka apitia atu kia rua hereni i te pauna o nga moni i tika kia utua i taua ra a ko aua moni reti apiti ki aua moni apiti ka ahei te mea kia riro mai i runga i tetahi huarahi i whakaritea e tenei Ture kia riro mai ai aua moni reti kahore ano i ea. Otira mehemea kua mate te kaitango riihi i mua o te wa i tika kia utua aua moni reti, ka ahei te whakaroa atu i te wa e te Kaitiaki mo te Katoa ki a kaua e roa atu i te toru marama. | ||||||||
66. | Ka ahei te Kaitiaki mo te katoa te whakaae kia whakarerea tetahi riihi i raro i tenei wahi o tenei Ture i runga i nga tikanga e pai ai ia. |