Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Proceedings of of the Kohimarama Conference, Comprising Nos. 13 to 18 of the "Maori Messenger."

Taete, Hurae 26, 1860

Taete, Hurae 26, 1860.

I a te Makarini te timatanga o te korero. Ko tana korero tenei:—

E hoa ma, e nga rangatira o te runanga. Tenei pea koutou te awangwanga nei ki nga rongo puta hou mai i Tarauaki. Ko te korero tenei kua tae mai, i runga i te tima ka tu nei, e whitu rau e rima tekau o nga hoia tae hou mai ki Taranaki no tawahi, no Atareira, otira ki to te kaumatua tatau e toru rau. Kahore ano he parekura i muri mai i tera ki Puketakauere. Kahore ano ahau i whakapuaki nui ki a koutou i nga korero o taua parekura, he korero kau taku ki nga tangata e whai whakaaro ana ki reira. Koia tenei ko taku kupu ano o mua ra, e he ana te whakapae ki a te Kawana nana i timata tenei pakanga. Ki taku ia, na Waikato i whakatari tenei pakanga; ina hoki puhia ana e ratou nga hoia haere pai atu. Ko te kupu hoki tenei a te rangatira o nga hoia kia kaua ratou e aha ki nga tangata Maori, ahakoa hoa noho pai, hoa riri ranei. E tata ana nga hoia ki to ratou paraki ano, puhia mai ana. No konei ka puta atu nga hoia ki waho, ka tu te parekura, hinga ana nga hoia e toru tekau. E kore e huna te Pakeha i tana mate, no konet ka whakina nuitia e ahau page 30 ki a koutou inaianei te mate o te Pakeha i taua parekura. Kahore e mohiotia e matou te mate o te Maori i reira, e korerotia ana he maha o ratou i hinga. Oitra tera ano tetahi i hinga ko te teina o Wi Kingi, ko Matiu; a e kiia ana i tu hoki a Hapurona, no muri nei ka hemo, otira he korero hanga noa pea tenei. E korerotia ana hoki i hinga etahi o Waikato; kati hei korero maku ko nga ingoa nunui e rangona ana e koutou.

Ko ta te Kawana tenei i whakaaro tonu ai kia kaua e kake tenei pakanga, kia takoto tetahi tikanga e mutu ai te whawhai. Ko ta te Kawana i pai ai ko te rongo mau, otira, me pewhea ka puta ai taua tikanga pai, mehemea ka whakatari tonu te tangata ki aia ki te whawhai ?

E mea ana etahi, mehemea i waiho ki a Wiremu Kingi anake tana he, penei kua mutu wawe. Na te whakauru pokanoa o etahi iwi i roa ai te whawhai.

Kua rongo noa atu koutou, no mua te whakaaro o Taranaki o Ngatiruanui mo te patu i nga Pakeha. Ka whitu enei tau ka pahure nei, e mau tonu ana taua hiahia (mo te patu Pakeha). Kahore tenei tikanga i nga hoia kia patua nga tangata ringaringa kore, e haere noa ana. I mua tate ake nei ka haere teiahi Pakeha ki Waitara ki te kimi i ana kau, na puhia ana, e toru mata i tu, a e kiia ana e kore e ora.

Ki ta te korero, kua rapu a Kawhia i te tikanga e mau ai te rongo; otira i te ngahere nga tangata, i te ngaro noa atu, na kahore i ata mohiotia e Te Waitere ta ratou tikanga i whakaaro ai.

Na ko nga korero a Tamihana raua ko Mohi, e takoto ngawari ana nga kupu whakoki atu. Taria ahau e whakahoki i o raua korero. Ka tika ano kia whaki nui koutou i o koutou whakaaro, otira e kore au e mea kia riro i au nga korero o tenei ra, i runga i te whakahoki kupu, ta te mea he korero nui enei te takoto mai nei hei rapurapunga ma koutou.

Kua mea etahi o koutou kia whakaaturia ki a koutou nga tikanga o te Tiriti o Waitangi. Kua tukua mai e te Kawana taua Tiriti kia korerotia e au ki a koutou, a hei akuanei te panuitia ai. Ki te kite koutou i tetahi wahi kihai i ata mohiotia, e mea ana a te Kawana maku e whakamarama atu.

Kua ki mai hoki te Kawana kia korerolia e au te tikanga o te Huri-whakauru (ara te runanga o te tekau ma rua) otira he korero roa tenei, kei araia a koutou korero e mea ana koutou kia whakapuakina.

Ihikiera Te Tinana, (Ngatiwhatua,) Kaipara:—E te Makarini, e aku hoa Pakeha, page 31 e nga rangatira o te runanga nei. Ko Peowhairangi te whenua i orokonohoia e te Pakeha, ko te whenua tera kua kapi i te pu, i te paura. Ka mahia mai e Ngapuhi i reira, ara, e Hongi Hika, ko Waikato; ko au te mutunga o te patunga e tera iwi. Kahore ano te Pakeha i tae mai ki konei. Kei mea koe he Pakeha kuhu noa mai. Kahore. I mua ko Te Waiti, ko te Pakeha tuatahi tenei i piri ki au, muri mai ka tae mai ko Kapene Haimona, ka karanga atu matou ki aia, "E kore koe e pai hei hoa mo matou?" Ka whakaae ia, "Ae."Muri iho ka pana mai a Kawana i Peowhairangi, ka mau ahau, ka ki atu ahau ki aia "E kore koe e pai hei matua mo matou, ko matou hei tamariki?" Ka whakaae tera, "Ae." Ka mate tera Kawana. Muri mai ko Kawana Pitiroi, hoki ana tera; muri mai ko Kawana Kerei, kua hoki tera. Ka tae mai ko tenei Kawana, ko Kawana Paraone. Ko tenei, e te runanga nei, kua matuatia te Pakeha ki au, ko ahau he tamaiti ahau nona. Tirohia nga tau kua pahure nei i noho tahi ai maua. E penei ana ahau me te tamaiti e piri tonu ana ki tana matua, he tamaiti tupu ahau, he tino matua enei noku. E hara i te mea i pokanoa mai te Pakeha ki konei, kahore, he mea tono kia haere mai. Kia rongo koutou e kore au e maunu i roto i te poho o toku matua. Kua riro aku whanaunga ki te po, otira kua ora ake ano, koia enei. Koia enei, ko oku [unclear: tua-'line] ko nga wahine Pakeha a noho nei.

Kotahi hoki taku kupu mo Taranaki. Ka tangi ano te tamaiti, ka tutu ranei, ka pa ano te whiu o te matua ki aia; kia mutu ra ano tana tutu, ka mutu ano te whiu. Heoi taku.

Otene, (Ngatiwhatua,) Kaipara: E hoa ma, e nga Pakeha e noho nei. Kahore he reo ke, kahore he rangi ke, kua mate atu oku tupuna i mua, a kua ora mai ano, koia tena e noho mai na koutou. I ahu mai koutou i a te Kuini. Koia tenei, e te runanga nei, kia mahara ki to ratou matua ki a te Kawana. Ko toku tikanga tenei mo nga iwi e kino nei ki te Pakeha, e kore ahau e haere ki ko, ki ko, ma ratou e tiki mai te Taone nei, ka tangi ahau ki tena. Ka pa te whiu ki a Kawiti nana tana mea; ka pa ki a Te Rangibaeata nana tana mea. Ka pa nei ki a Te Rangitake nana tana mea; e kore ahau e auraki ki runga ki tena, e kore e pena me Waikato. Manu ana te toto i te moana. Heoi ano.

Hone Ropiha Tamaha. (Ngatikinohaku, Akarana: E nga rangatira o te runanga.

page 32

He kupu taku mo te Tiriti o Waitangi. I te tuatahi ka tae mai a Kawana Hopihana ki Peowhairangi, ka huihui a Ngapuhi ki Waitangi, ka korerotia nga tikanga i reira, ka whakaaetia e nga iwi o raro. Ko te rironga tena o tenei motu ki raro ki te maru o te Kuini; muri iho ka kawea mai ki konei, ka huihuia. ka whakaaetia. Ka maua ki nga whenua katoa nei, a tae noa ki Poneke. Ka whakaaetia katoatia. Whawhai ana i Peowhairangi kihai' te maru o te Knini i ta ngohia. Ka whawhai ki Poneke, kihai i ta ngohia; ka whawhai ki Whanganui kihai i tangohia te maru o te Kuini i runga i te motu nei; Katahi pea ka riro, na te Kingi nei. He aha ta koutou tikanga e tono nei ki a te Kawana kia honhia te rongo? Whakahokia nga kupu a te Makarini. E kore e mau te rongo, e kore.

Tamihana Te Rauparaha, (Ngatitoa.) Otaki: Me penei taku kupu mo runga mo tenei. E tika ana te korero o nga kaumatua. nei (o lhikiere, raua ko Te Otene) e aroha ana ki o ratou Pakeha me matou hoki e aroha ana ki o matou Pakeha. Kua taungatia hoki i runga i te aroha. Ka 20 nei nga tau e ngaro ana te pakanga, kua wareware pea.

Koia ano kei a koe, e Hone, i whakaaetia ano e o matou kaumatua taua Tiriti o Waitangi me te maru o te Kuini. Kahore a Te Rauparaha i kape mai, i tuhia ano tona ingoa i tango i te paraikete. E mea ana hoki ahau kia whakapumautia e tatou tenei Tiriti kia puritia e tatou kei tangohia te maru o te kuini i runga i a tatou. I mea ano etahi Pakeha i Ingarani kia whakakahoretia taua Tiriti, na te kaha o te [unclear: Knini,] ka mau. Ahakoa whawhai noa nga Maori nei ki te Pakeha kahore i whakakahoretia taua Tiriti. E ngari ka tahi ka he i te Kingi Maori. Kaua e whakaaetia ki nga Pakeha anake te Tiriti, e ngari tangohia mai ki runga ki a tatou, me waiho marie hei potae mo tatou. Ko etahi o nga Pakeha he pai, ko etahi he kino; ko etahi o nga Maori he pai, ko etahi he kino. E tika ana nga korero a Hone.

E rangi me whakahe te kupu a Wiremu Tamihana. E mea ana ia ki te mahi a Ngatiruanui raua ko Taranaki he urumaranga, na te tikanga Maori o mua tena. E rangi he kohuru tera patunga Pakeha ki Omata; me whakahe e tatou tena. Haunga ta Wiremu Kingi, kahore e eke taku kupu ki tera, e ngari ta Ngatiruanui, me tino whakahe e tatou tera.

Maku hoki o whakahe ta Mohi, e ki ana page 33 ia hei matua. He kore matua koia i a te Kawana te haere mai ai ki tena matua, hei atawhai i a ia, i te tangata Maori, i poka ke ai ki te kimi matua mona i nga rangatira Maori f Mehemea e hiahia ana ia ki te pupuru i tana whenua, puritia i runga i te pai. E kore ahau e mohio ki te korero mo te whenua, mo te raina e korerotia nei. Ma Te Makarini tena e korero ki a koe. Mehemea e amuamu ana etahi o nga rangatira o te runa nga ki taku korero, e pai ana, me whakatika mai ki te whakhe i taku mehemea e he ana. E pai ana ahau kia peneitia, mehemea ka kite i te he o tetahi, me whakahe ano, mehemea ka kite i te tika me whakatika ano.

Tomika Te Mutu, (Ngatirangi,) Tauranga: E mohio ana ahau ki te titiro i tenei i Hauraki; kua mahara ahau kei te Kingi tenei, ina te kitekitea mai. Nona ano tona taonga te Pakeha, nana ano i homai ki konei. Me Ngatiwhatua hoki e ki nei, noku oku Pakeha, noku ano oku matua.

He pani ahau, kahore ahau i te Kingi. E kore ahau e peke kt tenei Kingi, e mau nei ano i taku peke.

Tenei ano toku kupu mo nga hawhekaihe, ki toku whakaaro ka mate te matua tane me te matea wahine, ka ora ko nga tamariki, e mea ana ahau, me noho ano i te whenua o te whaea.

Na, e te hui nei, he ahakoa te tahi marama, te rua marama e noho ana tatou i konei, kia oti marie nga korero.

Pekamu Winiata Tohi, (Ngatiwhakaue,) Rotorua: Me korero ano tenei e ahau ki te runanga nei. E rua nga mea i kitea mai ai tatou ki konei. Ko te pakanga a Te Rangitake tetahi, ko te Kingi Maori tetahi. E te runanga nei, e karanga ana ahau kia koutou, ma koutou ano a koutou Pakeha e atawhai. E hara i te mea haere noa mai a te Kuini ki tenei whenua, he mea inoi, he mea karanga e Ngapuhi, he mea karanga e ia iwi e ia iwi. Kahore ahau e mohio ki a koee noho mai na, ko te teina kei te Kingi, ko te tuakana kei te Kuini. Ko ahau te whiunga a te Kingi nei. Ki te whiu ki au ka whakaae tonu ahau; ko tenei ko abau e noho Pakeha kore ana, ko ahau he kai ahau na te ika; koia ahau ka mea ai me homai he Pakeha moku ka mamae oku kiko i te kainga a te ika.

page 34

Taiapo, (Ngatiwhakaue,) Maketu: Kua tae mai ahau ki a koutou i mua kia tukua mai he kai-tiaki moku ki toku kainga, naomia mai e koutou, taka ana. He tauhou ahau, katahi ano ahau ka tapoko ki roto ki tenei tikanga, koia ahau i mea ai kia 1000 Pakeha e tuku mai ki au hei noho i toku kainga. Maumau ahau hei kai ma te ika, ka mene oku rangatira i te whainga mai i te Pakeha, maumau ahau hei kai ma te moana hei kai ma te whenua; koia au ka mea ai kia 1000 Pakeha e tuku mai ki au.

Ihakara, (Ngatiraukawa,) Manawatu: Ko taku tiriti ko Te Wiremu ko Te Harawira: no reira ano i takoto mai ai te whakaaetanga; tae noa mai ki te Kawana tuatahi, tuarua, tuatoru, tuawha, no reira ka tukua oku rangatira ki a koutou—te mauahara, nga korero kino, te whakatakariri—ko oku rangatira enei, ko nga kaiwhakahauhau i au. Kotahi aku rangatira e kore e hoatu ki a koe. Ki te mea ka haere mai koe, ka ki mai ki au, Kahore koe e pai kia hokona to whenua? ki ana ahau, Kahore. Na, ki te mea ka haere mai koe ka ki mai ki au, E kore koe e pai kia retia to whenua? ka ki atu ahau, E pai ana.

Ko te tuarua; ko tetahi kai-whakawa mo taku kainga mo Manawatu, ko ahau ano hei hoa: me utu ano ahau, kia kaha ai ahau ki te hapai i nga ture o te Kuini.

Ko te tuatoru, he paura. He tono atu tenei i etahi paura, hota, kia whakapuaretia. Mehemea ka mate te turoro, ka hiahia ki te manu, ki te kereru ranei, ki te parera ranei, me pehea? Ka rite ano koutou ki te mate nei, he kai-patu-tangata, koutou ko te Kawana ma. E mohio ana koe, e Ma, ki a Te Ropitini, ki a Taukana, ki a te Kuka, hei takotoranga mo aua mea.

Hukiki Te Ahukaramu, (Ngatiraukawa,) Otaki: Ka korero ahau ki te Tiriti i Waitangi. Ahakoa ko takotoranga mo aua mea.

Hukiki Te Ahukaramu, (Ngatiraukawa,) Otaki: Ka korero ahau ki te Tiriti i Waitangi. Ahakoa ko taua Tiriti i Waitangi e korerotia nei e te runanga nei, ko te takenga mai ko Ngapuhi. Ahakoa he i a Heke, ahakoa he i a Te Rangihaeata, ahakoa he i Whanganui, ahakoa he i a Te Rangitake, ka hore e mahue i te Pakeha, e pai tonu ana ta koutou tikanga. I mahara ahau ko nga paraikete i kawea ake ki Otaki no taua Tiriti i Waitangi.

Kahore ahau i pai ki te Kingi Maori. Na, ka tae ake te Kawana ki Manawatu ka huihui ki te whare i te Awahou. Ka whakatika ahau ki runga, ka patai ahau ki a te Kawana, E pehea ana koe ki te Kingi e whakaturia mai e Waikato nei? Ka mea mai te Kawana, Hei aha ma tatou tena mahi tamariki? waiho page 35 kia mahi ana tena mahi tamariki. Ka mea ahau, Koia ano. Kua nui tenei. E haere ana ki te pakeketanga, kua tupu nga niho.

Kua mutu tenei aku. Kei te kara tenei. E rua nga tangata i haere mai ki Ngarua wahia ki te tiki kara: ko Heremia tetahi, ko Hapi tetahi. Ka huihui matou ki te whare i Poroutawhao. Ko Matene tenei, ko Wi Tako tenei. Ka ki atu ahau ki aua tangata, E hoa ma, kaua e mauria e kor ua te kara, kei tapatapahia e au ki te poke. He patai tenei naku ki te runanga o te Kawana: Ki te pai koutou ki te kara ra kia waiho ki reira tu ai, e pai ana.

Ka eke taku korero ki runga ki nga paura: kia whakapuaretia te ara mo nga paura. He kupu tenei naku kia tuhia nga ingoa o nga tangata o te Kingi, kei haere mai ki te hoko i nga paura. Ko nga paura hei oranga mo. nga wahine, mo nga tamariki; ko toku oranga hoki tena ko nga manu. Ko te takotoranga o nga paura ki a Te Ropitini.

Paora Tuhaere, (Ngatiwhatua.) Orakei: He korero taku ki a kouton mo te Tiriti. Hetika ano taua Tiriti, otiia. i haere mai i runga i te kuaretanga, kahore ano i mohiotia. I haere ta Ngapuhi whakaaetanga i runga i te kuaretanga ina hoki kahore ia i whakaaro kua whakaae ia. ki te Kuini, e tahuri ana ia e whakanehenehe ana ki tona rangatira, e kore hoki e pai te pononga kia whakatika ki te patu i tona rangatira. Ko nga paraike: e i mana ake nei e Te Wiremu. Kahore i tino mohio nga rangatira. Koia tenei, e rangi, tenei. ko te tino Tiriti tenei e iri ai te mana o te Kuini: ta te mea kua hui katoa mai nga rangatira o ia wahi, o ia wahi, o tetahi motu atu hoki, ki konei, ki te rapurapu tikanga. Ko ta tatou Kingi e korero nei tatou, ko toku. whanaunga tena. Hei aha ma tatou tena. mea tekateka? Me whakahouhou e tatou, tena tikanga; waiho atu i roto o Waikato. Mehemea i nui nga iwi ki tera mahi, ka tahi ka tika. Heoi ano nga rangatira o te motu nei kua huihui mai kei raro i a te Kuini.

Kei runga ko Te Makarini, ka mea: E nga rangatira o te runanga! He korero taku inaianei mo te Tiriti o Waitangi. Kua ki mai etahi o kontou i whakaaetra tenei Tiriti i te wa e kuare ana tera iwi nana i timata, ara, a Ngapuhi, a i haere to ratou whakaae i runga i te kuaretanga. E mea ana hoki na reira i tupu ai te whawhai o Mone Heke, me era atu raruraru. Otiia he aha ka korerotia ai nga mea kua pahure ke? Kua mutu te whakaaro ki ena mea—kahore he pawera page 36 a tetahi a tetahi. I rite era raruraru ki nga mahi o nga tamariki e tutu ana ki to ratou matua.

E mea ana ahau na reira, na taua Tiriti, i kitea ai te whakaaro nui o Tamati Waka me nga rangatira o Ngapuhi. Me Hongi Hika hoki he rangatira mohio ano ia. He ahakoa i ngaro i a ia te tangata, he tangata whakaaro nui ano ia. He tangata aroha ia ki tona whenua; tupato ana ia ki nga he, puta ana tana tikanga hei arai. I whakaaro ano ratou ko etahi atu rangatira ki tetahi kai-tiaki mo ratou. Ka tahi ratou ka tono atu ki te Kingi o Ingarani; a ko tana whakaaetanga tenei ko te Tiriti nei o Waitangi.

He aha koa te rere ke ai a koutou korero inaianei, he taonga nui no koutou. E he ana tena kia whakakuaretia nga rangatira o tera whakapaparanga. Kei mea koutou i nui atu to koutou mohiotanga i to ratou; kei mea ranei koutou kahore i pakari to ratou whakaaro e pono ai to ratou rapu i te oranga mo te iwi. Ko aua kano hi nei ano, ko aua mangai nei ano, ko aua whakaaro nei ano. Kahore oti i rite ki a koutou? Heoira, kei whakakuare noa koutou i te matauranga o te hunga rangatira nana taua Tiriti. Kaua nga tamariki e mea kia whakakahoretia nga mahi uka a o ratou matua. I mohio ano ratou i taua wa ki to ratou tikanga. I rite, otiia i nui atu pea to ratou mohiotanga i to koutou. Engari ki taku, me tiaki koutou i tenei Tiriti hei taonga nui mo koutou, kia tau iho ai nga painga ki runga ki a koutou, ki o koutou uri hoki a mua atu.

He pono ano, ko nga mahi o tenei runanga, ka waiho ia hei tino whakapumau na koutou i taua Tiriti. Koia ahau i whakaae atu ai ki tau na, e Paora, e mea na koe ko te tino tikanga tenei ko te runanga penei. Inahoki ka kite koutou kua tu katoa nga hapu Maori o Niu Tirani ki tenei runanga.

Ka tika hoki tau e Tamihana. Kua puta ano te whakaaro o etahi Pakeha o Ingarani kia whakakahoretia tenei Tiriti; otiia kihai a te Kuini i whakaae. Kahore ia i pai kia waiho ko to koutou kuaretanga hei take whakakahore i tenei Tiriti. A, kia ki atu ahau ki a koutou, e nga rangatira o te runanga, ko taua Tiriti hei tiaki mo koutou. Mehemea ka whakakahoretia ka he koutou.

Na, ko te Tiriti tenei o Waitangi, kia panuitia e au:—

"Ko Wikitoria, te Kuini o Ingarani, i tana mahara atawai ki nga rangatira me Nga Hapu o Nu Tirani, i tana hiahia hoki kia tohutigia ki a ratou o ratou rangatiratanga, me to ratou wenua, a kia mau tonu hoki te Rongo page 37 ngo ki a ratou me te ata noho hoki, kua wakaaro ia he mea tika kia tukua mai tetahi Rangatira hei kai wakarite ki nga tangata Maori o Nu Tirani. Kia wakaaetia e nga Rangatira Maori te Kawanatanga o te Kuini, ki nga wahi katoa o te wenua nei me nga motu. Na te mea hoki he tokomaha ke nga tangata o tona iwi kua noho ki tenei wenua, a e haere mai nei.

" Na, ko te Kuini e hiahia ana kia wakaritea te Kawana anga, kia kaua ai nga kino e puta mai ki te tangata Maori ki te Pakeha e noho ture kore ana.

"Na, kua pai te Kuini kia tukua a hau, a Wiremu Hopihana, he Kapitana i te Roiara Na wa, hei Kawana mo nga wahi katoa o Nu Tirani, e tukua aianei amua atu ki te Kuini; e mea atu ana ia ki nga Rangatira o te Wakaminenga o nga Hapu o Nu Tirani, me era Rangatira atu, enei ture ka korerotia nei.

"Ko te tuatahi:

"Ko nga Rangatira o te Wakaminenga, me nga Rangatira katoa hoki, kihai i uru ki taua Wakaminenga, ka tuku rawa atu ki te Kuini o Ingarani ake tonu atu te Kawanatanga katoa o o ratou wenua.

"Ko te tuarua:

"Ko te Kuini o Ingarani ka wakarite ka wakaae ki nga rangatira, ki nga Hapu, ki nga tangata katoa o Nu Tirani, te tino Rangatiratanga o o ratou wenua o ratou kainga me o ratou taonga katoa. Otiia ko nga Rangatira o te Wakaminenga, me nga Rangatira katoa atu, ka tuku ki te Kuini te hokonga o era wahi wenua e pai ai te tangata nona te wenua, ki te ritenga o te utu e wakaritea ai e ratou ko te kai hoko e meatia nei e te Kuini hei kai hoko mona.

"Ko te tuatoru

"Hei wakaritenga mai hoki tenei mo te wakaaetanga ki te Kawanatanga o te Kuini. Ka tiakina e te Kuini o Ingarani nga tangata

page 38

Maori katoa o Nu Tirani. Ka tukua ki a ratou nga tikanga katoa rite tahi ki ana mea ki nga tangata o Ingarani.

"(Signed) William Hobson,
"Consul and Lieutenant-Governor.

"Na; ko matou, ko nga Rangatira o te Wakaminenga o nga Hapu o Nu Tirani. ka huihui nei ki Waitangi. Ko matou hoki ko nga Rangatira o Nu Tirani, ka kite nei i te ritenga o enei kupu, ka tangohia, ka wakaaetia katoatia e matou. Koia ka tohungia ai o matou ingoa o matou tohu.

"Ka meatia tenei ki Waitangi, i te ono o nga ra o Peouere, i te tau kotahi mano, ewaru rau, ewa tekau, o to tatou Ariki."

Ko te mutunga tenei o te korero; karangatia ano mo apopo ano ka korero.