.gif)
Petition of Henare Matua and twenty-two others : presented to the Honourable the Legislative Council by the Hon. Mr. Mantell, the twenty-first of August, 1874.
He Pukapuka inoi na matou na nga tangata, e mau ake nei o matou ingoa i raro nei; e tukua ana ki te Runanga Kaumatua o te whare o Runga, me nga Mema, me nga tangata matau, me nga Minita, me te Timuaki, e hapai nei i te taha Maori
[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]
He Pukapuka inoi na matou na nga tangata, e mau ake nei o matou ingoa i raro nei; e tukua ana ki te Runanga Kaumatua o te whare o Runga, me nga Mema, me nga tangata matau, me nga Minita, me te Timuaki, e hapai nei i te taha Maori.
E hoa ma, ko a matau inoinga, me a matou rapunga; ma koutou e panui atu ki te Timuaki, i te aroaro o te Runanga; a ko koutou hei whakahaere i aua take, me aua ritenga, e mau i raro nei; kia whakamana mai e te Timuaki, ratau ko te Runanga i runga, i a matou i whakaaro ai: Ko aua take e tonoa nei, ka tuhia iho ki raro nei.
| 1. | Tuatahi, ki te potitia etahi tangata mo matou, mo nga iwi Maori, hei mema, ina tu te Paremata hou, kua mutu ta matau poti i nga tangata penei me Karaitiana ma, tokowha nei ratau; e rangi, ko ta matau tino whakaaro, ki a 20, kia tae ai nga whakaaro o ia iwi, o ia iwi, i ona taungata ake te whakapuaki atu ki te Timuaki, ratau ko te Runanga; no te mea, he ritenga ke to ia iwi, to ia iwi, e tono ai ki te Runanga, kia whakamana, i runga i a ratau i whakaaro ai; heoi ko te ture poti mo au a tangata, e whakaaetia e te iwi Maori, me poti tonu e nga tangata whai karaua karati, me nga tangata karati kore, ko ratau tau, e rua tekau matahi tau, o aua kai poti, ahakoa Maori, Pakeha ranei; heoi ko aua tangata e potitia hei mema, hei nga tangata tonu e kitia e te iwi tona pai, me tona ngawari, e kore e whakatipu raruraru ki runga ki nga iwi Maori; ahakoa he karati tona, kore ranei; ahakoa Maori, Pakeha; kei te iwi te ritenga mo ana tangata e pai ai; heoi ko aua tangata e potitia e nga iwi, kaua e nukuhia ki tetahi tunga ke atu, penei me Wi Parata ma, i tangohia atu na e te Minita mo te taha Maori; heoi ko aua tangata, korero ana i te reo ngaro. E tu ana; tokorua ano nga Mema Maori, kei te Paremata e hapai ana i nga tono, me nga hiahiatanga o nga iwi Maori. Koia matou i whakaaro ai, kia 20 tekau nga Mema mo matau; kei penei ta kutou ki, "he iti nga iwi Maori, kia iti ano nga Mema mo matou ki te Paremata." E tika ana rapea, mehemea ia, he ritenga tuku iho te Ture no matau Tipuna, ka tika ai nga tangata tokowha, neira e haere atu ana ki roto ki te Ture, raua ko te Matauranga, ahakoa nui; he nui kuare, ki o koutou ritenga, koia matou i whakaaro ai, kia tokomaha he tangata mo matou, e uru ki te Paremata; tera pea e puta tetahi o ratou, nui atu te matauranga ki te Ture, e whiwhi ai nga iwi Maori ki te oranga, ko aua tangata e whakaarohia nei e matau mo te Paremata, e 20 tekau mo tenei motu, tokowha mo tera motu; huihui katoa aua tangata, 24. Ki te whakaarohia ano e te taha Pakeha, ki a tu etahi o matou, o nga iwi Maori hei Minita, me tuku mai ano ki a matou te ritenga mo aua tangata, ma matou ano e poti. |
| 2. | Tuarua, He kupu patai, ko te moni i nama i runga i te ingoa o Niu Tirani, tekau marima miriona pauna, iti iho ranei; ka tau ranei te mana o taua moni ki nga iwi e rua? Mehemea kei raro matau i taua moni, ko ta matou kupu tenei, ko taua moni, kaua e whakairia ki runga kia matau; me waiho ano ki runga kia koutou taua moni; ko koutou hoki e mohio ana ki te ara o te moni, e nui haere ai hei taonga mo nga iwi o te ao, tena ko matou, nohea e kaha ki te whakahaere i te putake o te moni: E hara hoki i te taonga tuku iho, e mohio ai matou ki te ara o te moni; koia matou e te Timuaki, ka mea. Kaua tenei moni e whakairia kia matou, kei kore matou e kaha ki te whakaputa i te wahi o taua moni, e whakataua ma matou, ka pehi kau noa te Ture ia matou. |
Tuatoru ko te ture i Panuitia i tera tunga o te Paremata, i te tau 1873, mo nga whenua Maori.
E te Timuaki, me nga Minita, e nga tangata matau o te Runanga, whakarongo mai; ko aua Ture, kaua e whai mana ki runga ki o matau whenua me o matau rawa katoa, waiho mai kia matau, i runga ano i te mana o te Ture i kiia i te Tiriti ki Waitangi, i te tau 1840; kia matou ano te ritenga o matou whenua, o matou Maunga huka, o matou raorao, o matou awaawa, o matou Ngaherehere, o matou Tauranga waka, me o matau Moana Hiinga Ika.
Tuarua i panuitia e te Kawana Paraone i te Tiriti i Kohimarama, i te tau 1860, i te aroaro o nga rangatira Maori, ko taua Ture ano i kiia te Tiriti ki Waitangi i mea hoki a Kawana Paraone i tana kupu ake; "E kore te Kawana e tango pokanoa i o matou whenua." Koia matou i mea ai kia matou ano te ritenga o matou whenua. Heoi ra e te Timuaki, manakohia e koe tenei inoinga a matou, kia rite ano ki a matou i whakaaro ai, nga whakataunga a te Timuaki, ratou ko te Runanga. Kaua tenei inoinga e waiho mo etahi tau atu, kia whakamana mai i roto ano i tenei tau.
Heoi ra e te Tumuaki, e nga Minita, e nga tangata matau o te Runanga; manaakitia mai nga inoinga a to iwi kuare, i runga ano i te mana o te Kuini Wikitoria o Ingarani, me ta matau whakaaro ano ki te oranga nui, kia tau kia matou, me a matou iwi, me o matou uri hoki, i muri i a matou.
Heoi ko matou ingoa e mau i raro nei,
Henare Matua me etahi 22 atu.