Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

He Ture hei whakatikatika i "Te Ture Hoko Waipiro i Roto i nga Takiwa e nohoia ana e nga Tangata Maori, 1870." (31 o Akuhata,1874.).

Niu Tireni. Tau Toru Tekau Ma Waru o Te Kuinitanga o Kuini Wikitoria. Nama 79

[i roto i te reo Pākehā]

page 1

Niu Tireni.

Tau Toru Tekau Ma Waru o Te Kuinitanga o
Kuini Wikitoria.
Nama 79.

Whakawhaititanga.

Whakaingoatanga.
Matua korero.
1.Ingoa Poto.
2.Whakamaramatanga.
3.Ka ahei te Kawana te panui kia noho tahi nga Ateha me te Kooti taku Raihana.
4.Ka mana anake te noho a nga Ateha ki roto ki te Kooti tuku Raihana mo nga raihana i roto i nga takiwa e nohoia ana e nga tangata Maori.
5.E kore e puta nga tiwhikete tuku raihana mehemea kahore e whakaaetia e te Ateha.
6.E kore e puta etahi atu raihana hoko waipiro mehemea kahore e whakaaetia e te Ateha.

He Ture hei whakatikatika i "Te Ture Hoko Waipiro Whakaingoatanga. i roto i nga Takiwa e nohoia ana e nga Tangata Maori, 1870."

[31 o Akuhata, 1874.]
Notemea e tika ana kia whakatikaia "Te Ture Hoko Waipiro i Matua korero. roto i nga Takiwa e nohoia ana e nga Tangata Maori, 1870," ki te ata whakahaere hoki i te tikanga whakamana tiwhikete whakaae i etahi raihana e tukua ana i roto i nga takiwa kua panuitia i raro i taua Ture:

Na tenei ka meingatia hei Ture e te Runanga nui o Niu Tireni i noho huihui nei i roto i te Paremete i runga hoki i te mana o taua Runanga nga ritenga kua tuhia i raro nei:—

1.Ko te Ingoa Potomo tenei Ture ko "Te Ture Hoko Waipiro Ingoa Poto. i roto i nga Takiwa e nohoia ana e nga Tangata Maori, 1874," me korero tahi tenei Ture me "Te Ture Hoko Waipiro i roto i nga Takiwa e nohoia ana e nga Tangata Maori, 1870," (ka kiia i muri ake nei "Ko taua Ture").
2.I te whakamaramatanga o nga ritenga o tenei Ture, ko te Whakamaramatanga. kupu "takiwa tuku raihana" ka kiia ko te takiwa tuku raihana i hanga i raro i "Te Ture Tuku Raihana, 1873," i raro ranei i tetahi i etahi Ture whakatikatika i taua Ture; ko te kupu "Kooti Tuku Raihana" ka kiia ko te Kooti i noho i raro i nga tikanga o nga Ture Kua oti nei te korero; me te kupu hoki "takiwa e nohoia ana e nga page 2tangata maori" ka kiia ko tetahi ko etahi takiwa ranei kua hanga i raro i taua Ture, e whai mana ana ranei taua Ture i runga, ka hanga ranei a muri ake i raro i taua Ture.
3.Ka ahei te Kawana te panui kia noho tahi nga Ateha me te Kooti tuku Raihana. Ka tika i runga i te Ture ma te Kawana, i runga i te waraati ka tukua i raro i tona ringa, e panui ko te Ateha ko nga Ateha ranei kua whakaturia mo tetahi mo etahi takiwa e nohoia ana e nga tangata maori i raro i taua Ture, ki tetahi ranei o aua Ateha e pai ai ia, kia noho kia mahi tahi me te Kooti tuku Raihana i tu mo tetahi mo etahi takiwa tuku raihana i uru ki roto, a he wahi hoki no taua takiwa e nohoia ana e nga tangata maori.
4.
Ka mana anake te noho a nga Ateha ki roto ki te Kooti tuku Raihana mo nga raihana i roto i nga takiwa e nohoia ana e nga tangata Maori.Ko taua Ateha nga Ateha ranei me noho me mahi tahi me te Kooti Tuku Raihana mo runga anake i nga raihana ka tika kia tukua kia whai mana ranei, e whakaarohia ana ranei kia tukua kia whai mana i roto i te takiwa e nohoia ana e nga tangata maori, i whakaturia ai taua Ateha aua Ateha ranei, kaua ki tetahi mea ke atu.

Mehemea ka maha atu nga Kooti Tuku Raihana i te mea kotahi i roto i tetahi i etahi ranei o aua takiwa e nohoia ana e nga tangata maori, ka ahei te Kawana i runga i tona waraati, te whakatu i tetahi Ateha i etahi Ateha ranei hei noho ki roto ki tetahi ki etahi Kooti Tuku Raihana e ata whakaritea ana i roto i taua waraati, a me noho me mahi taua Ateha aua Ateha ranei i te Kooti Tuku Raihana i whakaturia ai ia, ratou ranei, kaua ki tetahi atu.

5.
E kore e puta nga tiwhikete tuku raihana mehemea kahore e whakaaetia e te Ateha. E kore e tika kia whakaputaina te tiwhikete whakaae i tetahi i etahi raihana ranei, kia tukua kia whai mana ranei i roto i tetahi i etahi takiwa ranei e nohoia ana e nga tangata maori kua oti nei te korero, e kore hoki e tika kia whakaaetia te whakahoutanga, te tukunga ranei ki te tangata ke, te tangohanga atu ranei ki tetahi wahi ke atu i tetahi raihana etahi ranei i roto i taua takiwa, mehemea kahore i whakaaetia e tetahi Ateha, etahi Ateha ranei i whakaturia i raro i tenei Ture a i uru ki te Kooti Tuku Raihana. Me whakaatu tana whakaaetanga i te tuhinga o nga ingoa o taua Ateha o aua Ateha ranei ki runga ki nga tiwhikete katoa me etahi atu pukapuka e kiia ana e te "Ture Hoko Waipiro, 1873," etahi atu Ture whakatikatika ranei i taua Ture, kia tuhia te ingoa o te Tiamana o te Kooti Tuku Raihana.

Engari kahore he tikanga i roto i tenei Ture, i tera Ture ranei hei mea, ma te whakaaetanga a tetahi Ateha o etahi Ateha ranei e tika ai te whakaputanga o tetahi raihana, etahi raihana ranei e te Tiamana ake o tetahi Kooti Tuku Raihana, e tetahi kai Whakawa Tuturu e nga mema to-korua ranei o te Kooti Tuku Raihana.

Mehemea i uru tetahi Ateha kotahi tuku Raihana, ma te tuhinga o tona ingoa ki tetahi ke etahi tiwhikete, ki etahi pukapuka atu ranei, i whakaaetia i tukua e taua Kooti, ko taua tuhinga ka kiia he tino tohu whakaaetanga i runga i nga tikanga o tenei Ture, kahore he ritenga kia tuhia hoki te whakaaetanga me te ingoa o tetahi Ateha o etahi Ateha ranei e tika ana kia uru ki roto ki te Kooti pera.

6.E kore e puta etahi atu raihana hoko waipiro mehemea kahore e whakaaetia e te Ateha. Ko nga raihana i tukua i raro i nga Ture kua oti nei te korero, i whakaaetia hoki e tetahi tangata whai mana ranei ehara i te Kooti tuku Raihana, engari ka meingatia kia whai mana aua raihana i roto i tetahi i etahi takiwa ranei e nohoia ana e nga tangata maori, ka ahei te Kawana i runga i te tikanga kua oti nei te korero ki te whakatu i tetahi Ateha kotahi etahi Ateha ranei kua oti nei te korero hei whakaae ki te tukunga o nga raihana pena i roto i te takiwa e pera ana te ahua; e kore e tika kia puta tetahi raihana pera mehemea kahore i riro mai te whakaaetanga o taua Ateha, aua Ateha ranei, i nga tikanga kua oti nei te korero.

By Authority: George Didsbury, Government Printer, Wellington.