Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga Whenua Raupatu Waikato

page break

Nga Whenua Raupatu Waikato.

Whakawhaititanga.

Ingoa.
Matua korero.
1.Ingoa Poto.
2.Nga whenua e kore tenei Ture e whai mana ki rnnga.
3.Ka ahei Te Kawana te rahui whenua.
4.Ka ahei Te Kawana te karaati whenua ki etahi Maori.
5.Ka ahei Te Kawana te wehe whenua i runga i te warati.
6.Me whakauru te tikanga here ki roto ki nga karaati.
7.Nohoanga ki runga ki te whenua.
Tepara.

He Ture hei whakarite mo te whakanohonoho i etahi Maori i roto i te Takiwa o Waikato.

Notemea ko etahi iwi me etahi tangata o te iwi Maori i noho i mua runga i etahi whenua, a no ratou ano aua whenua i runga i a ratou tikanga maori, i roto i te takiwa, wahi ranei e mohiotia ana ki te ingoa o Waikato; ko aua hunga i uru ki roto ki te whawhai ki a te Kuini, na ko aua whenua i tangohia e te Karauna i runga i nga tikanga pera o te "Ture Whakanohonoho Kainga i Niu Tireni 1863" me era atu Ture whakatikatika, whakaora i taua Ture: Na notemea ko etahi o aua iwi, me aua tangata kua hoki mai ki to ratou piri-pono ki a te Kuini, me etahi ano e hiahia ana kia hoki pera mai, na e tika ana kia whai mana te Kawana ki te whakarite whenua hei kainga hei nohoanga mo ratou, i roto i era wahi o aua whenua e takoto kore hoko ana, kaore ano ranei kia tukuna:

No reira ka meingatia hei ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremata, i runga i te mana o taua Runanga, nga ritenga kua tuhia i raro nei:—

1.Te ingoa poto o tenei Ture ko "Te Ture mo nga Whenua Raupatu Waikato, 1880."
2.E kore tenei Ture e pa ki nga whenua kua oti ake nei te karaati e te Karauna, e takoto ana ranei i raro i tetahi whakaritenga, mahinga ranei a te ture, e kore hoki e pa ki nga whenua kua oti te whakarite i raro i tetahi Ture i mana i mua mo tetahi tikanga ake, kua oti ranei te whakatau i raro i te Ture mo tetahi ritenga tiaki.
3.

Ka ahei te Kawana i ia wa, i ia wa e mahara ana ia e tika ana, ki te rahui i runga i te panui ki roto ki te Kahiti o Niu Tireni (New Zealand Gazette), era o nga whenua i roto i te Tepara kua apititia nei, e whakaaro ana ia e tika ana kia peratia. Engari i nga peratanga katoa me whakatakoto ki te aroaro o te Paremete i roto i nga ra tekau-ma-wha i muri mai i te ra timatanga, tetahi pukapuka whakaatu i nga whenua kua rahuitia, nga ingoa o nga tangata mo ratou te whenua, me nga tikanga i whakatakotoria i runga i aua whenua.

E kore e ahei te whakarite i tetahi whenua rahui penei i te pahuretanga o nga tau e rua i muri i te mananga o tenei Ture.

4.Ka ahei te Kawana ia wa, ia wa, te karaati i roto i aua whenua kua rahuitia peratia, etahi wahi e maharatia ana e ia e tika ana ki nga tangata o te iwi Maori ki o ratou uri ranei, e tino mohiotia ana e ia i page 2uru ki roto ki te whawhai, a i whakaae i muri iho ki te mana o te Kuini; Ka ahei ano ranei ia i runga i te warati tuku i raro i tona ringa te wehe, i roto i aua whenua kua rahuitia peratia, era o nga whai e whakaarohia ana e ia e tika ana hei oranga hei nohoanga mo aua tangata.
5.I nga takiwa katoa e wehea ketia ana e te Kawana tetahi whenua hei oranga mo etahi tangata o te iwi Maori i raro i te tikanga o te tekiona i runga ake nei, i runga i te warati tuku i raro i tona ringa, e ahei ana ia ki te whakatakoto tikanga here ranei ki roto ki taua warati, ki tetahi warati ranei e tuhia ana i muri iho, a ka ahei ano ia i muri iho ki te karaati i aua wahi.
6.Ko nga karaati katoa e mana ai te Kawana te whakaputa i raro i nga tikanga o tenei Ture, hei Karaati here anake, i te hoko i te tuku pehea ranei.
7.Mehemea ka mutu te noho o nga tangata o roto o te karaati o ratou uri ranei, ki runga ki taua whenua hei kainga mo ratou mo nga tau e rua, ka ahei te whakaputa i tetahi Ota o te Kaunihera whakakore i taua karaati, a ma te panuitanga o taua Ota i roto i te Kahiti o Niu Tireni (New Zealand Gazette) ka kore rawa atu te mana o taua karaati, ano kua whakakorea i runga i nga tikanga o te Ture, a ka hoki taua whenua i karaatitia ra ki te Karauna.

Tepara.

Katoa tera poraka whenua e takoto ana i roto i te rohe timata atu i Pukorokoro i roto i te Kokomotanga o Hauraki; haere atu i reira whaka-te-tonga i tetahi raina tika ki Hapua kohe; haere atu i tetahi raina tika ki te taumata o Pukemoremore; haere atu i tetahi raina tika ki te taumata o Maungakawa; haere atu i tetahi raina tika ki Pukekura; haere atu i tetahi raina tika ki Orakau; haere atu i tetahi raina tika ki te wahi e tata rawa ana o te awa o Puniu; haere atu ma te awa o Puniu ki tona tutukitanga ki te awa o Waipa; haere atu i reira ma tetahi raina tika ki te taumata o Pirongia; haere atu i tetahi raina tika ki te taha o te awa o Waitetuna e tata mai ana ki reira haere tonu ma te awa o Waitetuna tae noa ki te puau o te awa i Whaingaroa ka haere tonu ma te tahataha o te wai puta noa ki te moana i te kurae o Waikato; haere atu i reira ma te awa o Waikato tae atu ki te awa o Maungatawhiri haere tonu i te awa o Maungatawhiri tae noa ki te Huarahi Nui o Akarana ki Waikato haere atu i reira ma taua rori tae noa ki te Razor-back Redoubt (Pa hoia i te Pari o te Ari); haere atu i reira ma te rohe o te hokonga i Rama Rama me Hunua ki te awa o Wairoa; tika atu i reira ma te awa o Wairoa tae atu ki te rohe ki te Marangai-ma raki o te whenua o te iwi o Kowhairikihaere atu i reira ki te taumata o te maunga o Wharekawa, haere tonu ma runga i te maunga tae atu ki te Surrey Redoubt (Tuahu) haere atu i reira ma te raina tika tae noa ki te timatanga mai.