Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

[Proceedings of some conferences held by Te Aute College Students' Association, 1897-1901, 1906]

Te Ahiahi O Te Wenerei

Te Ahiahi O Te Wenerei.

Ka korerotia e Hamiora Hei te panui a Tauha Nikora. He tono na taua tangata ki nga Pihopa, kia whakahaua nga minita kia awhina i te hui a Te Kotahitanga o nga tamariki o Te Aute. Ki tona whakaaro he pai rawa atu kia kaha nga tamariki o Te Aute te haereere ki roto ki waenganui o te iwi Maori ki te kawe haere i a ratou mahi pai. Tona tino tono kia haere tonu mai nga Minita Maori ki nga hui a tenei Kotahitanga.

Ka whaikupu a Te Hata Pokiha, Erueti Rena, me Wi Pokiha me tenei panui. I whakahe ratou ki nga kupu. I ki a Wi Pokiha, kia kauaka e tino whakaarohia tenei panui, notemea e ahu ke ana page 14hoki ki nga minita. ki nga Pihopa hoki. Kanui tonu te kaha o nga minita o tenei takiwa.

Ka whakamihi te Tumuaki ki tetahi wahi o tenei panui, i runga i te poto o te takiwa i tahuri mai ai te tangata nana i tuhi ki tenei Hahi. Mo te taha ki nga minita, kaore ratou i whakahaua mo enei mahi. He mahi ano te mahi i whakaritea ma ratou. Kaati ko tenei ma nga tamariki o Te Aute, i tukua ai hoki ratou ki te kura ki te kimi i te matauranga. Ka whakaatu a Mohi Turei ko tona morikarika [unclear: Ei] tenei pukapuka mo te eke rawa o nga tohutohu ki runga i nga Pihopa.

Ka ki a Hori Teiti, ki tona whakaaro e pai ana ano te ahua o tenei pukapuka. i te mea e tono huarahi ana ki nga Pihopa kia whakaritea kia whakaaetia nga Minita kia tae mai ki nga hui a nga tamariki, notemea ko nga minita hei tirohanga atu ma te iwi. Ka whakahokia e Te Wiremu ma nga minita e tono mehemea he hiahia to ratou, e tono ki te Pihopa kia tukua mai ratou ki enei huihuinga. Kia papaku kia hakahaka nga mema o te Kotahitanga. Ka tautokona e Apirana Ngata enei kupu a te Tumuaki.

Katahi ka whakahokia e Apirana nga korero kia eke ano ki runga i nga take o tona panui o te ahiahi o te Turei, mo te pakoko me te moe whanaunga. He poto nei ona kupu whakamarama hei tua i te huarahi korero ma Nagatiporou.

Ka whaikupu a Kohere, a Hei, a Te Hata Pokiha. Ka ki a Wi Pokiha, i mua he nui te iwi Maori, a ko te tino moe wahine a mua ko te moe whanaunga. Mo te pakoko, ko etahi wahine i te tane tuatahi ka whaitamariki, hei te tane tuarua ka pakoko. Ko etahi i waihanga tonutia mai hei pakoko. Ka whakamarama a Apirana e tika ana te moe whanaunga a te Maori i mua, engari ko tetahi tena o nga take i heke haere ai te tokomaha o te iwi Maori, rokohanga mai nei e te pakeha kua timata te whakaheke, i timata tonu i nga tatai rangatira.

Ka mea a Erueti Rena, ko tenei mea ko te pakoko no mua mai ano, na te Kaihanga mai ano. Ka whakaae te Tumuaki ki te kupu a Erueti Rena. Ehara i te mea kei te moe whanaunga te tino kahanga o tenei mate, engari kei naga tikanga a te Maori. Kaore te tane raua ko te wahine e ata tirotiro kia raua i mua atu o te moenga, penei me te pakeha. Kia kitea ra ano e tau ana raua mo te marena, mo te noho tahi hei tane hei wahine ka moe ai. Ko nga matua kia kaha [unclear: Ei] te tohutohu i a ratou tamariki kia haere i te huarahi pai. Kaua e manaakitia nga mahiwhakahiahia i te tangata ki te puremu, nga kanikani me nga haka. Ka ki a Erueti Rena, "He haka taku mahi, he kanikani, engari he haka, he kanikani ki te Atua." E mahia ana ano o te ao kanikani, me nga haka i nga hui, engari kaore page 15e waiho tonu tia ana hei mahi. Ka mea a Pita na runga i te kaure mate ai te iwi Maori. Na te kuare i moe ai te tangata i tona ake whanaunga, na te kuare i hianga ai nga tamariki.

Ka tu ake a Te Tatana ki te whakaatu i tona pouri mo enei take e korerotia nei e te hui. Kaati kei pouri mai te tangata mehemea ka taikaha ona kupu. Ki tona whakaaro ko te Maori tonu kei te patu i a ia. Ko te Maori tonu kei te tapuhi i te mate mona. Ehara i te mea e kuare ana te Maori ki tona whakaheke i enei ra, e tino marama ana. He torutoru nga tamariki e whanau ana hei tiriwa mo nga tupapaku tokomaha noa atu. "He maha nga take e whakamaramatia nei kei te patu i te Maori; otira kotahi ano taku e korero ake ai au, ko te puremu, ko te kore e pumau o te moe i tana tane i tana wahine ranei Taku tino kupu tonu kia kaha ki te peehi i tenei mahi a a koutou tamariki. Kei a koutou ano kei nga matua tetahi he. Kei te paru o te kupu, kei te kore o tenei mea o te whakama e whakatupuria hei taonga ma a koutou tamahine. Me pehea e matau ai a koutou tamariki ki te pai mehemea ka rongo tonu i a koutou i nga matua e korero kino a tae rawa ki nga wahi ngaro o te tangata whawha ai te kupu. Timataia atu ia koutou te mahi, i o koutou ngutu te pupuri kei puta he kupu kino e mumura rawa ai nga paparinga o tau tamaiti kaingakau i te whakama. Kia ma atu tou tinana i te korero kino, i te kanga, i te whakapae, i te korero amuamu noa, ka ahei ai koe te whakaako i au tamariki, ka wehi tau tamahine ki te korero i nga kupu weriweri i tou aroaro. Ngatiporou mau au e awhina; ma koutou e ki mai ki au, ka timataia e koutou, e ia rangatira e ia rangatira, e ia papa, e ia koka, i tenei ra ano te tupato i te arero kei tapepe ki te korero kino. Ma koutou e timata i roto i o koutou whare kia kaua te korero weriweri e waiho hei kinaki mo nga nohanga korero, kia pehia i roto i nga hui nunui, i roto i o koutou teihana hipi. Kia kaha mai koutou, ka kaha mai hoki au i te wahi e tukua ake nei e koutou a koutou tamariki." He nui te whakamihi a te hui ki nga korero a Te Tatana, a he rite tonu te whakaae a Ngatiporou. Nga whakaaetanga o era ra, kei te pewhea ra i naianei.

Ka hiki te hui i te 5 karaka.