Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

[Proceedings of some conferences held by Te Aute College Students' Association, 1897-1901, 1906]

Te Whaikorero A Timi Kara

Te Whaikorero A Timi Kara.

"E tautoko ana au i nga korero a taku hoa Haeremai te kotahitanga, haeremai ki te whare nei i tautapatia ai hei korerotanga mo nga korero, hei mahinga mo nga mahi e pa ana ki to tatou iwi Maori. He tika nga kupu a taku hoa e tohutohu nei kia kaha ki te whai i te matauranga. Ae, kia kaha te kapo i nga mahi hou. Kua taha ake te wa o te kuaretanga, kua whanau hou tatou inaianei i runga i te matauranga. Ko te rawe o nga matauranga o o koutou kai whakaako he ata tohutohu i nga tamariki hei pakeke. Mahia, whakahoutia nga tikanga, ahakoa uaua, ahakoa mama, kia kaha ki te hopu atu i nga mea hou e ahu ana mai i nga kura me kore i reira tetahi wahi hei whakapakari mo to tatou iwi. Kaati ake tena. Tikina ake nga huarahi nunui. Titiro ake kua kapi te mata o te whenua i tepakeha, me tahuri taua te maori ki whea? kua kore taua e ahei ki te whakawhirinaki ki to taua matauranga Maori, Engari me kimi atu nga mea e ngaro ana ia taua. Te mahi takuta kei te whaia, nga whakaakoranga a nga hohipera kei te rapua, te mahi roia kua taea, nga mahi ma te hinengaro e taea ana; te ahuwhenua kaore ano i taea e taua. Koia au i mea ai tenei tetahi huarahi hou, he tika hei pikaunga atu ma koutou ki te iwi Maori, ko te ako ki nga mahi-aringa ki te ahu whenua, Me manaaki nui e te kawanatanga tetahi whakaaro whakatu i nga kura whakaako mahi-a-ringa ki waenganui i te iwi Maori. E ki ana hoki ko nga tupuna, 'Ehara te toa taua he toa pahekeheke, engari te toa mahi kai, he toa mau tonu.' Mo konei i tika ai te kupu nei, kia rahuitia nga toenga whenua o te iwi Maori, hei rahui tuturu, kei ki penei na kia akona nga tamariki Maori ki te ahu whenua, kei whea ra he oneone hei whakaputanga mo ena mahara? Heoi kia manawanui, kaua e korou-kore ki te pupuri i te oneone: tetahi kia whaitikanga te pupuri i te oneone, kia puta mai he hua i roto i te puritanga mai ki te tangata Maori, a ki te koroni.

page 11

"Tenei te titiro ake nei kua iti haere te kai a te Maori i te waipiro. Ki te taea tenei kai te peehi ki te mate, ka tu tetahi tikanga pai. Kia kaha ra koutou ki te patu, kia kaha nga rangatira Maori ki te peehi. Me hui o tatou kaha, kia kaua e tapatahi ko nga tamariki anake o Te Aute, ko nga minita anake ranei, ko nga rangatira Maori anake ranei, ko te kawanatanga anake ranei, engari ko tatou katoa. Kia ora tonu koutou hei toha haere i enei tikanga."

I whakamihi a Te Wiremu ki nga korero a nga Minita o Te Kawanatanga. Mo te kupu a nga Minita kia whakaturia he kura whakaako i nga mahi-a-ringa, ka mea a te Wiremu tera ano tetahi take korero mo nga whenua i tukua i mua mo nga kura. Ko Porirua tera, ko Papawai-Kaikokirikiri tenei. I mea a Te Wiremu, "He putanga no nga korero ki nga moni a nga tangata matua hei whakaako i nga tamariki haere ki nga tikanga o te karaipiture. Waiho tena maaku. Whakamakeretia mai ki au mo tenei e noho atu nei. Ka hua korua ko te Pirimia he tikanga hei painga mo te iwi hei a korua tonu, waiho tenei i au, hei tikiti mo nga tamariki o te iwi nei ki nga kareti. Ahakoa koe kore e whakaea mai i taku kupu, e maha ana koutou ko o hoa hei whiriwhiri mai i taua mea."

Timi Kara:—"Etika ana o korero. Mehemea kaore i te takoto mangere noa nga whenua e whai-kupu mai nei koe e kore e puta i te kawanatanga he whakaaro kia whakamahia nga hua o aua whenua kia whaitikanga ai. E pai ana to tono. Heoi ano te hiahia o te kawanatanga kia whai koha enei whenua. Ko o tatou whakaaro e rite tonu ana kia whakawhanuitia nga huarahi mo nga tamariki o te iwi Maori ki nga matauranga o te pakeha."