.jpg)
Nga Ture O Niu Tireni: I Pahitia I Roto I Te Tau Wha Te Kau Ma Rima O Te Kuinitanga O Kuini Wikitoria, Me Te Nohoanga Tuatorutanga O Te Paremete Tuawhitu O Niu Tireni, I noho ki Poneke i timate i te rua te kau ma waru o nga ra o Mei, 1881.
Nga meatanga noatu
Nga meatanga noatu.
| 30. | I nga meatanga katoa i te mea ka kiia me utu te tangata i te moni takoha mo te hawhe o nga moni i pau i te hanganga i te taiepa, ka pera ano te whai mana o te tangata ki te tono i taua moni, ano ko te hawhe o te moni ake tana e tono ai. | ||||||||||
| 31. |
Ko nga moni katoa ka taea te tono i runga i nga tikanga o tenei Ture me tono i nga tangata e kiia ana e tika ana kia utu ratou, a kua tae te panui tono ki a ratou kia utua te hawhe o nga moni mo te hanganga mo te whakapai ranei i te taiepa, me tono ranei kia homai e te tangata e haere mai ana ki te whakahoki kupu mo te tono i puta i runga i nga tikanga o tenei Ture. Ko nga moni katoa ka tonoa i runga i nga tikanga o tenei Ture ka taea te tono kia homai e nga tangata e tika ana ma ratou e utu te mahinga o te taiepa. |
||||||||||
| 32. | Ka taea e tetahi e etahi Kai-Whakawa ranei nga tikanga tautohe, raruraru ranei ka tupu ake i waenganui o nga tangata na ratou nga whenua, nga tangata ranei e noho ana ki runga ki te whenua i runga i te whakahaere i nga tikanga o tenei Ture, ma te Kaiwhakawa e ata whakarongo e whakaoti, ahakoa e puta ke ana ki waho o nga mana kua whakawhiwhia ki a ia. Ka whai mana te Kai-Whakawa ki te whakarongo ki te whakaoti i enei mea ara,—
|
||||||||||
| 33. | Ko nga whakawa katoa ka whakahaerea ki te aroaro o te Kai-Whakawa mo runga i nga mea kua oti te whakaatu ki roto ki te tekihana i runga ake nei, etahi mea raruraru ranei ka ahua rite ki era, me whakahaere katoa i runga i nga tikanga e whakawakia ana i raro i "Te Ture Ateha, 1866," etahi atu Ture ranei e whai mana ana i taua wa mo runga i nga Kooti Whakawa pera. | ||||||||||
| 34. | E kore e tau nga tikanga o tenei Ture ki runga ki nga whakaaetanga, mahi, aha ranei kua rite, ka whakaaetia ranei a muri ake nei, mo runga i te mahi taiepa, i waenganui o nga tangata e noho tata ana i runga i nga whenua, ki etahi atu tangata ranei. | ||||||||||
| 35. |
Mehemea kua whakaturia, ka whakaturia ranei he taiepa a muri ake nei ki runga ki nga whenua a te Kawanatanga, ka whai mana te Komihana mo nga whenua a te Kawanatanga o te takiwa te ki atu ki aua tangata kia hanga he keeti ki aua taiepa, mana e tohu-tohu nga wahi hei hanganga ki tana e pai ai hei painga mo nga tangata e haere ana i taua takiwa. Mehemea ka turi te tangata, ka kore e tahuri ki te mahi i aua keeti i roto i te marama kotahi i muri o te taenga atu o te panui, ka taea ia te whiu kia utu ia i nga moni kaua e nui ake i te rua te kau pauna, ka whakahaua hoki e te Komihana kia mahia aua keeti a ma taua tangata e utu, a ki te mea ka waiho e te tangata kia tuhera nga keeti ka taea ia te whiu kia utu ia i nga moni kaua e nui ake i te wha te kau hereni. |
||||||||||
| 36. |
Ko te tangata e hanga ana i te taiepa i runga i nga tikanga o tenei Ture, ona kai-whakahaere kai mahi ranei, ka whai mana ia mehemea kaore te huarahi e puta atu ai ia i ma runga i tona whenua ake hei haerenga mo nga kau, hoiho, kaata aha ranei, i nga taima tika i te wa e mahia ana te taiepa, ki te haere ki runga ki nga whenua e tu tata ana ki reira mahi ai i nga mea hei whakahaere i taua mahi taiepa: I nga peratanga katoa kaore he kupu o tenei Ture hei whakamana i te tangata kia haere ki runga ki te whenua mahi ai i te mea pena i te mea e tupu ana te kai, ki roto ranei ki te kaari, wahi e tupu ana nga rakau hua, maara, wahi takaro ranei, erangi me matua whakaae te tangata nana katahi ka tika; e kore hoki e whakamana i te tangata ki te tapahi ki te whakakino ranei i nga rakau hua, engari me matua whakaae katahi ano ka tika. |
||||||||||
| 37. | Mehemea ka takahia e te tangata nga tikanga kua oti te whakaatu i roto i te tekihana i runga ake nei, ka tika kia utua te page 9 tangata nana nga mea i whakakinongia, ma te tangata nana i takahi te ture e utu. |
||||||||||
| 38. |
I runga i te tono a te tangata kia utua nga mea i mate, ka tika kia tamanatia e te Kai-Whakawa te tangata i hara kia haere mai ia ki tona aroaro ko te wahi e tu ai te Whakawa me tuhi ki roto ki te hamene, na hei te taenga mai o te tangata—o nga tangata ranei i hara, ka kore ranei e tae mai erangi ka oati te tangata nana i hoatu te hamene kia mohiotia ai kua tae taua hamene, hei reira me whakarongo e te Kai-Whakawa i nga korero o te kai-whakapae ka whakatau ai i te moni tika hei utu ki a ia, ka ahei taua Kai-Whakawa te oati i te kai-whakapae me ana kai whakatikatika, ma taua Kai-Whakawa hoki e whakarite i nga moni e tika ana hei utu mo te whakawakanga. Ko nga moni kā whakataua e te Kooti ka taea te tono i runga i te hamene kirimina. |
||||||||||
| 39. | Ka whai mana te tangata nana te whenua i riihi atu ki te tangata ke kia haere mai ki te whakahoki kupu i roto i te Kooti ina tamanatia taua tangata mo tetahi mea i takahia e ia. | ||||||||||
| 40. |
Mehemea ka tono te Kaunihera o te kaute e mana katoa ana "Te Ture Kaute, 1876," te Poata ranei o tetahi takiwa Rori Poata kaore nei e tau ana te Ture kaute ki reira, ki te Kawana kia whaka-tarewatia e ia te mana o tenei Ture i roto i taua takiwa kaute takiwa rori poata ranei, hei reira me tuku te Kawana i tana Panuitanga whaka-tarewa i te mana o tenei Ture i runga i taua tono. Ka pera ano, mehemea ka tono atu taua Kaunihera, Rori Poata ranei ki te Kawana kia whakataua ano te mana o tenei Ture ki aua takiwa, hei reira me whakamana e te Kawana i runga i tona Panuitanga kia rite ki ta ratou i tono ai. |
||||||||||
| 41. | I nga peratanga katoa mehemea ka whakatarewatia te mana o tenei Ture ki tetahi takiwa, hei reira ka whai mana nga Ture Taiepa o mua e mana ana ki taua takiwa i te wa i mahia ai tenei Ture ki reira. | ||||||||||
| 42. | Ko te Ture i whakaaetia e te Hupiritene me te Kaunihera Porowini o Akarana, i huaina ko "Te Ture Whakakore i nga Ture Taiepa, 1874," ka tau ki runga ki tenei Ture pera ano me te mea i tukua tenei Ture ki roto ki taua Ture, haunga "Te Ture Taiepa 1855," me "Te Ture Taiepa 1855 Ture Whakatikatika, 1874." | ||||||||||
| 43. | Ko nga Ture katoa kua oti te whakahua ki roto ki te Apiti C., i raro iho nei, kua whakakahoretia inaianei. |
