page lxxxiv

No. 11.
He Korero patunga Taniwha.

Ko te korero tenei o te toanga o etahi tangata o mua, ara o nga tupuna, o nga rangatira o Rotorua.

Ko nga ingoa o enei tangata, ko Purahokura, ko Reretai, ko Rongo-Haua, ko Rongo-Hape, ko Pitaka.

Ko te matua tane o enei tamariki, ko Tamaihu-Toroa.

Ka tupu enei tangata, ka kaumatuatia, ka rongo ki te tokomaha o nga tangata kua mate i te haerenga i nga huarahi ma Tauhunui, ma Tuporo me Tikitapu hoki.

Ko nga tangata e haere ana o Rotorua ki Taupo, ki nga maunga ranei, ki te whakatau i o ratou nei huanga, a, e hua ana te hunga kainga ki te whakaroanga o aua tira haere nei, kei te kainga ano e noho ana; kaore, kua ngaro noa iho kei te koraha e pukei ana.

A ka whakatika mai o Taupo tira, ko te ara e haere mai ai, ma taua huarahi ano, i pau nei tera tira ra. A hua noa te hunga kainga, kua tae pea kei Rotorua ina te roa, kaore, kei taua wahi ano e pukei ana.

Katahi ka whakatika tetahi tira haere o Rotorua, ka na Tarawera, a Roto-Mahana, ka tahi ano te tira i ata tae atu ki Taupo. Te taenga atu, ka tahi ka ui atu, ka ui mai hoki te hunga kainga, ui atu ana, ui mai ana, heoi ka ngaro noa iho. Ka mea mai te hunga kainga, “I ma 'hea mai koia to koutou na ara i haere mai ai?” Ka mea atu te hunga i haere atu ra, “I haere mai ma te mania o Kaingaroa, ma te ara ki Tauhunui.” Katahi koia ka whakaaroaro taua hunga nei, me te hunga kainga, ka mea, “Ara, kua tutaki

page lxxxv

pea i te taua haere, kaore hoki he huanga tangata o te huarahi.” Katahi ka haere ki te tutu ope, ka tae ki nga wahi o Taupo, ka haere mai ki te whakatau i reira. Ka tae ki te ara, moe noa; ka huaki te ata, ka whakawhiti mai i te awa o Waikato. Ka haere i te mania o Kaingaroa, ka tae ki te tino wahi i noho ai te tupua nei a Hotupuku, ko te ingoa o taua wahi ko Kapenga. Rongo kau ano te tupua ra i te haunga ahua tangata, he oi ka puta kei waho o tona rua. Haere ngaro atu te ope ra, haere ngaro mai te tupua nei: kite noa ake, ehara! kua tata; hoki rawa ake te taua ra i te kitenga atu e haere mai ana, ano! me he puke-puke-whenua.

Ka tahi ka pa te karanga; “Ko wai kei muri nei e! He Taniwha! he Taniwha! e haere mai nei.” He oi ka whati te ope ra, i te wehi ano ki nga tuaitara e tutu haere ana mai, ano he urutira Taniwha moana nui! Whati rawa ake ehara! kua taki maumau: na te tokomaha koia i ora ai etahi, i mate ai etahi; he oi ano. Katahi ka kitea, aue! he Taniwha te mea e huna nei i te tangata o tenei huarahi.

Ka tahi ka haere tenei rongo ki nga wahi o Rotorua, ka rongo rapea te tini kaitoa nei; katahi ka karangatia te rau mawhitu, ka hapainga, noho rawa atu i te mania o Kapenga, ka noho ki raro, kei te muru whanake, kei to whiri taura, ka kitea i konei te whiri maha nei—te tari, te tamaka, te whiri paraharaha te rinorino; ka rupeke te whiri.

Ka tahi ka whakatika nga rangatira ki runga ki te korero i te maia, i te ata whakahaere, i te ata ngarahu, i te ata torotoro.

Ka tahi ka whakatika tetahi o nga rangatira ka mea, “Inana, —kia ata haere tatou, kaua e tino tutata atu ki te taha o te Taniwha. Engari kia tawhiti mai tatou i a ia, kia tika mai te hau i runga i a ia, ka tahi ka whakatata atu. Kei tika atu te hau i runga i a tatou, kei tae atu te piro ki a ia, a kei kore e ata takoto a tatou nei mahi; kei wawe ia te puta ki waho.” Heoi ka rite enei korero i a ratou katoa, ka whakaritea nga tangata mo tetahi taha mo tetahi taha o te mahanga, hei kukume i nga taura.

page lxxxvi

Ka whakaritea nga tangata hei pataritari atu i te ngutu o te ana, ka rite; ka whakaritea nga tangata mau kaheru me nga tangata mau patu, taoroa, patu paraoa, meremere ka rite.

Ka whakaritea nga wahi katoa e ngaro ai te Taniwha ra ki roto ki nga koromahanga o nga taura, ka rite tonu. Ka tahi ka haere atu nga kai patari ki te waha o te ana, kihai ano i taitata atu, ehara! kua rongo rawa te Taniwha ra i te piro ahua tangata.

Ka tahi ka whakatika mai i tona rua. Rongo kau atu ana nga kai patari i te harurutanga o te haerenga mai o te Taniwha ra i roto i te rua, ano me te wheorotanga whatitiri! Ka takitakina kia pamaro ai te haerenga mai ki waho o te rua; ka kite mai ki ana para-manawa, hei oranga, hari ana.

Ko te Taniwha kua hamama haere mai te waha, kua whetero mai te arero. Kaore, kua tae rawa te hunga ra ki roto ki nga mahanga e tuwhera mai ra. Kua puta kei waho, ko te takoto koa a te taura raka, i raro i te raorao.

Tu iho ai ki raro i te raorao te hunga ra, kua eke iho te pane ki runga ki te taumata, e piki ana nga tangata, e tuku iho ana ano te Nauwhea ra. Eke ake ai nga tangata ki tetahi taumata kua tu iho te pane, kua ngaro ki roto ki te mahanga.

He oi, ka tu tonu iho te hunga ra i te taumata, me te piki atu te Taniwha ra. Ka eke ake t[gap — reason: unclear]e, pane ki te taumata, ka ngaro katoa hoki nga peke matamua ki roto, ki nga koro.

Ka tahi ka tautapa te whakahauhau a te hunga e tu iho ra i te taumata, “E! kua ngaro kei roto:—Kumea!”

Ka rongo te hunga e pupuri tonu ra i nga taura; ka tahi ka kumea. Ehara! kua mau i waenga nui tonu o te puku.

Ka tahi ka kowheta te hiku, ka rongo hoki i te mamae o nga taura kua nonoti tonu ra i waenga nui o te puku.

Katahi ka peke mai nga kai-hapai patu. Ehara! kua tu nga ko, me nga taoroa, me nga patu, kei te hiku. Ka rongo katoa te

page lxxxvii

pane i te mamae o nga taura, kua mau kei waenga, o nga patu hoki kua u kei te hiku; katahi ka kowheta te pane. Ka whakatika mai nga kai-patari e haere ra i te manu-kawhaki; ka hoki tata mai. Ehara! kua u a ratou nei patu kei te pane.

Ara hoki ko te hunga e kukume ra i nga taura, kei te here i a ratou taura ki nga pou i poua ki o ratou taha tu ai; ka tahi ka tango tahi ki a ratou nei patu, ka whakatika mai ki te pane ki te wahi i roa te okeokenga, ka pa nga patu. Ka peke mai hoki nga tangata o tetahi taha a rite tonu te wahi i u ai nga patu, ka u a ratou nei patu katoa. He oi okeoke kau ana te Nauwhea ra, ka korengarenga noa te hiku, me te pane, waenga nui i te ngaunga a te patu.

Nawai, i kaha, i kaha, e tau ana rapea te patu a te rau mawhitu ra, tukua rawatia atu te Taniwha ra, maro tonu me te Huhu kua mate. Heoi, ka po; ka ao te ra, ka whakatika ki te haehae i taua ika. Ano! e ka takoto me he nui tohora! Ko te ahua ia, i rite ki te ahua Tuatete; te pane, nga peke, te hiku, nga unahi, te peha, nga tuatara, i ahua ngarara katoa enei. Ko te nui ano ia i rite ki te paraoa.

Katahi ka ata matakitakitia te maia e huna nei i te tangata, i nga ope, i nga tira haere. Roa kau e miharo ana. Ka tahi ka mea atu te tini rangatira ra. “Tena mahuetia nga kakahu, tahuri haehaea te ika nei, kia kitea tona puku e horo nei i nga uri o Tiki.”

Ka tahi ka haehaea ki te matawhaiapu ki te matatuhua, me te mira tuatini, te kukumoe-toka, te ngaeo, e whata ake ana e te ngako o taua Ngarara nei. Haehae rawa iho ki roto i te puku nui, Ehara! e noho a tinana tonu ana te wahine, te tamariki, te [gap — reason: unclear]tane; ko etahi ano kua motu i waenga, i te pane, i nga ringa, i nga wae ranei, no te komenga pea o nga ngutu. No te whakatanukutanga o te korokoro ka awhea mai e te hau o roto o te riu.

I haere katoa nga mere-pounamu, nga kotiate, nga patu-paraoa, nga maipi, nga tewhatewha, nga pouwhenua, nga tokotoko, nga

page lxxxviii

paraoaroa, e pukai ana, ano me he mea ko te whare huata a Maui! Te maha o te heitiki, o te kurupounamu, o te mako o te pekapeka me te poria. Ko nga kakahu enei o roto o te puku—he kaitaka, he pukupuku-patea, he pukupuku, he kahu-waero, he kahu toroa, he puahi, he kakahukura, he kahu-kiwi, he kahukekeno, he maiaorere, he kahakaha, he korirangi, he tatata, mangaeka tatara, he pureke, me era atu.

Ka rukea nga tupapaku ki waho pukai ai, ka tanumia ki te poka; ka mutu tera mahi.

Ka tahi ka haehaea te ika ra, ka titiro iho ki te ngako, ka tahi ka tutua ki te taha ki te patua. Heoi ka kainga e te iwi ra, pau ake ki roto ki nga puku to ratou uto.

Hoki ana mai ki Rotorua noho ai.

Ko te patunga o Pekehaua.

Muri iho i te matenga o Hotupuku, ka rongo te tokomaha o nga iwi o Rotorua, ka tonoa mai te karere a Hororita, a wai ranei, ka tae mai ki te tini kaitoa nei, ka rongo ratou, tera ano tetahi Taniwha kai tangata kei te Awa Hou e noho ana. Kua kitea hoki tenei Taniwha, i peratia hoki te kitenga me tera i te mania i Kaingaroa. Ko nga tira haere mai o Waikato, o Patetere, e ngaro ana ki whea ra; a, ko o Rotorua tira e haere ana ki Waikato, e ngaro ana ki whea ranei, ki whea ranei. Ka rongo ratou i enei korero, heoi, ka whakatika mai te rau-ma-whitu ano o te tini kaitoa ra, ka tae mai ki te Awa Hou, ka korerotia nga tikanga, a ka oti. Ka uia atu kei whea e noho ana. Ka mea atu te hunga whenua, “Kei roto i te wai e noho ana, kei uta ranei; kowai hoki e ata kite.” Ana, hua atu he pena hoki pea me tera kua mate ra.

Katahi ka tikina he kareao i te ngahere, hei hanga taiki; ka tae mai, ka ranga ki te taraheke, ka oti; e rua pea papanga o te kareao, e toru ranei, ka oti.

page lxxxix

Ka tahi ka whiria he taura, hei whitikiranga ki te taiki, ka oti, mo te Taniwha, ka rite tonu. Ka tahi ka peratia ano nga korero me tera i patua ra i te tuatahi, ka rite; te ahua o te hau ka rite. Ka tahi ka haere te hunga ra, me te karakia haere atu i nga karakia; nga ingoa o nga karakia, he puni, he wero Taniwha, he tumangai, he aha, he aha.

Nawai i tawhiti, i tawhiti, a ka tata atu ki te taha o te puna i noho ai, ko te ingoa o taua kopua, ko te Waro-Uri; a ka eke tonu ki runga ki te pareparenga o te awa, ka mutu ka karakia, he oi ka noho a pahi te rau-mawhitu nei i reira.

Ka tahi ka uiuia tetahi tangata tino manawanui o taua ope. Ka whakatika tetahi o nga rangatira o te ope ra, ko Pitaka te ingoa. Ka mau ki te taiki he mea puhipuhi a runga, me nga taha, me raro ki te puhi kereru; me nga taura hoki, he mea whitiki ki te taiki, a he mea poria ki te punga hei whakatoimaha, ka makere ki te wai, ratou tahi ano ko nga hoa, ka rukuhia ki roto ki te puna e hu ake ra i raro i te whenua. E ruku ana te hunga ra, e mahi ana te hunga i noho i runga i a ratou nei tini mahi, ara i a ratou nei taputapu, i te karakia. Rupeke rawa nga karakia puni, nga karakia whakaruhi, nga karakia wero-wero-Taniwha, nga whakapuru, nga tumangai, nga whangawhangai, nga whakautuutu me te tini o nga karakia Taniwha.

He oi, ka momohe ra pea ona tuatara e ngana nei ki te kai tangata mana. Ka tatu iho a Pitaka ratou ko nga hoa ki raro; rokohanga iho, e noho ana i tona kainga pai. Tauware atu te maia ra, herehere kau ana te taura. Ehara! kua puta ki tua. Ka tahi ka kumekumea iho. Ka mohio te hunga i runga, ka tahi ka hutia ake ki runga te hunga ra me te Taniwha hoki, ka haere tahi ake ratou tahi.

Otira he karakia hiki, he koranga, he whakamaiangi ake ano tetahi, he nui hoki, e kore e taea i te toimaha iho.

Nawai i raro, i raro, a ka marewa ki runga manu ai. He oi, ka toia ki uta takoto ai. A, tauware atu te tangata ki te aki i te

l

page xc

patu ki nga kauae o te ika ra. E ao koa hoki ianei te mea i rite ki te ika ta te mea no te wai ano tenei.

He oi, ka pa te karanga ki nga pa katoa o Rotorua; ka huihui mai nga iwi ki te matakitaki i to ratou ito. Kua toia ki uta takoto ai; ano, he tohora nei ano! Otira, kihai i tino rite ki te tohora katua; me te kuao a te tohora nei te katete e ka takoto.

Ka tahi ka haehaea taua ika nei hei kai ma ratou, pawharatia tonutia ai te riu, takoto ke atu, takoto ke mai. Ano ko te riu o Tane-Mahuta!

Haere rawa iho ki roto i te puku e puranga ana te mahi a te tupapaku, ano! he ana koiwi e ka pukei, kua pau ra te horo he rangi ke; haere pakikau tonu ki roto, o nga wahine, nga tamariki, o nga tane. Te mahi a te kahuwaero, a te topuni, a te mawhiti, a te puahi, a te kahu-taniko, me te tini o te kakahu. Nga rakau ano, nga tao, nga tokotoko, nga meremere, nga onewa, nga patu paraoa, nga paraoa-roa, nga maipi, nga pou-whenua, nga paiaka, nga mahi a te amonga o te kai nei a te kaniwha, a te pere. Ano ko te whare-huata a Maui, e ka pukei.

Ka tahi ka tutua ki te taha hei kai, hei hinu. He oi, pau ake ki roto i nga puku. Erangi ko nga tupapaku i tanumia ki te rua.

Ka hoki te tini toa ra ki to ratou nei kainga ake ano. Ko Mangungu te ingoa o taua pa. Tau mahi, e te kaki, ka waia ki te kai Taniwha.

Ko te Patunga o Kataore.

Ka puta atu hoki te rongo ki nga kainga o Tarawera, o Roto-Kakahi, o Okataina; ka miharo ki te toanga o enei tangata ki te patu i tenei mea, i te Tupua horo tangata.

Ka tahi ka whakaaroaro, he Taniwha hoki pea kei te ara ki Tikitapu, ina hoki ka ngaro noa iho nga tira haere atu o reira ki Rotorua; e ki ana o ratou nei whanaunga kua tae atu ki te

page xci

wahi i haerea ai, kaore, kua mate. Na reira ka mahara kei te Taniwha ranei, kei te tangata ano ranei, kei te taua tutaki ranei.

Otira, kua mohio noa ake ano a Tangaroa Mihi te rangatira o Tikitapu, o Okareka, he Ngarara kei Tikitapu. Otiia kahore ia i mohio e kai ana taua Ngarara nei i te tangata; hua noa e noho pai ana, e pera ana me te marietanga ina puta atu ratou ko ana tangata ki te hoatu kai. A he nui te mohiotanga o taua Ngarara ki ona kai whaka-marie, ki ona kai-whangai.

Erangi, ka hoki mai ratou, ka puta atu he tangata ke, hei haere i taua ara; ka puta iho te Tupua ra ki te aruaru i nga tangata ke hei oranga mona.

I penei te ahua o taua Ngarara nei me te kuri e mau nei i te potete. A, e nui ana te mohio ki ona rangatira; kei te taenga atu o tona rangatira o Tangaroa Mihi, he nui ano tona ata noho, tona marie. Erangi, ki te puta atu te tangata o te iwi ke ki te haerere i taua ara, ka tahi ka whakatika ki te tautau mai; ko te haruru o te waha, ko te tatangi o te poria, a, tau ana te wehi; a, ngaro iho ki reira te kai e ia.

A, no te rongonga nei o te tokomaha ki te toanga o enei tangata, ka tahi ka nui te miharo a nga iwi katoa ki te kaha o enei rangatira tokowha.

Ka tahi ka mohiotia hoki e nga rangatira o Roto-Kakahi, o Tarawera, o Okataina, o Rotorua hoki: “E! He Taniwha hoki pea kei te ara ki Tikitapu, ina te ngaro noa iho e nga tira haere atu o konei ki Rotorua, a o Rotorua ki enei roto erima. Ka haere hoki ra nga tira na te ara ki Okareka, ka ata tutuki atu ki Rotorua; ki te mea ka hoki mai ano ma Okareka, ka ata tutuki mai ano ki konei. A, ki te haere atu nga tira i Tarawera nei ma Roto-Kakahi, te haerenga ki Rotorua ma Tikitapu, he oi, ekore e tae atu ki Rotorua—ngaro noa iho ki taua ara nei.

“A, ko nga tira haere o Roto-Kahi e haere ana na te ara ki Pareuru, ka ata tutuki ki Rotorua; te hokinga mai ma reira ano

page xcii

ka ata tutuki mai ki Roto-Kakahi. Ko te wahi e puta ke ai te ngakau kia haere i te ara ki Tikitapu, he oi, ngaro noa iho.”

Na reira i hurihuri ai te ngakau o te hunga i ora, kua pau ano pea i a Tangaroa Mihi nga tira haere me nga ope taua e haere nei na Tikitapu. Otira, ko Tangaroa Mihi he ahua pai tona, i te taenga atu o nga kai-ui.

Tenei ra ka rongo ki te tino toanga o enei rangatira tokowha ki te patu Taniwha, ka tahi ka mahara kia tikina atu kia haere mai ki te titiro i Tikitapu.

Ka tae atu te karere ki te tini maia ra, katahi ka korikori te rau-ma-whitu ra; ka koa hoki ki tana mahi, ki te patu Taniwha, kei te pao i te aruhe, kei te kari pohue, kei te hao inanga, kei te rou kakahi hei o ki te Taiapu tana maunga i Moerangi. Ko Moerangi hoki te wahi i noho ai taua tupua nei, a Kataore.

Huaki kau te ata, ka hapainga mai, kai rawa mai i te mania, e atahua ana taua wahi nei. Mutu kau te kai, kei te korero i te korero o te toa; kahore hoki i tino mohio, he Taniwha ranei, ko nga tangata ano ranei o taua kainga, e huna nei i nga ope, i nga tangata haere taki tahi.

Haere mai ano taua ope nei, ko nga taura ano kua whiria ketia ra hoki, he rangi ke atu.

Kua mohio ratou he penei katoa te tikanga o nga huarahi katoa o tenei kainga; na reira ka noho, mohio tonu ratou ki ta ratou nei mahi.

Mutu kau te korero me te kai, ka tahi ka hapainga, tomo noa i te ngahengahe, puta noa ki waho, ka tahi ka whakatika nga tohunga ki mua ki te ruke atu i a ratou nei taputapu, ara i te karakia maori. Otira, he mea pera ano te whakaritenga o te ahua o te hau me nga mea kua pahure.

Poto noa nga karakia i mahia ra ki a Hotupuku, ki a Pekehaua, me te haere atu, me te karakia, ka tau ki raro noho ai. Me te

page xciii

titiro whakatau iho nga pa o nga tangata o Tangaroa Mihi ki te ope e noho ake ra, hua noa he ope patu tangata, kaore he whano ke.

Tau tini noa e noho ana te ope ra, ka whakatika tetahi o nga rangatira, ka mea, “Kei te 'hea wahi ra e noho ana te tupua e huna tangata nei?” Ka mea mai tetahi o nga rangatira, “Aua hoki, kei roto ranei i te wai, kei te pari kowhatu ranei e tu iho nei?” Ka tahi ka ata tirohia te moana—aue! kahore i reira, e rangi ko te ahua o taua wai nei e ahua whaka-mataku ana; ara ko te whakamataku tenei, he kanapanapa no te wai, ano ka hiwahiwa kau ana me te ahua wai-pounamu na ano. kore kau noa ake i kitea tetahi waro, kia pera me te waro o Pekehaua.

Ka mea tetahi o nga rangatira, “Tena tangotangohia etahi o a koutou karakia.” A ka oti te tangotango hei reira ka karakia ai ki te karakia whakaongaonga, me te karakia tui kia wawe te koropupu—pehea kei te wai ranei, kei whea ranei.

Ka tahi ka whakatika tetahi o nga tohunga, ana rite tonu ki te kianga waha o tetahi o nga rangatira o taua ope. Ehara! kaore kau noa ake i hu ake i roto i te wai o Tikitapu.

Ka tahi ka tahuri ki runga ki te pari kowhatu e tu iho ra; kaore ano i ata mutu noa te karakia whakaongaonga e whakahua ana ano i te hiki. I rangona ake ki te waha e rara iho ana i te tauwharenga kowhatu o Moerangi, ano he wheke rakau, ka tahi ka mohiotia aue! kei te ana kowhatu e noho ana.

Ka tahi ka whakatika te rau ma whitu ra ki runga; ka hari hoki ki te mea ka kitea he kai mana, ara ma roto puku, ma roto piro.

I te whakatikanga ake ano, ka tahi ka whakahua i a ratou nei karakia, i mene te tumangai, i mene te rotu, i mene te wero taniwha, i mene te whakapuru, me te whangawhangai, me te whakamoemoe, me te tutaumaha, me ia karakia, me ia karakia. Ka rupeke i te tini tohunga ra, a ratou nei mahi.

page xciv

Ka tata rapea ki te ngutu o te ana kowhatu i noho ai te ngarara kai tangata nei; ka tae atu ki te ana. Ka whakau pahi marie te ope ra, roa kau e whakaaro ana, ka whakatika nga tangata maia, nga tangata here taniwha, ka mau ki nga taura; ka haere atu, kite kau atu ano ki taua tupua nei e noho mai ana, ano nga karu! He marama e ka rere ake ana i te pae te ahuatanga, ina tirohia atu e te hunga ra, hikoia e te awatea, e te ahua o te ngahengahe, ano! he pounamu kei nga karu pango e titiwha ana. He oi te mea i ahua wehi mai, tena ko te hanga i wehingia nei, ko nga tuatara, kua momohe noa iho i te whakaruhinga, a te karakia, a te tini kaitoa nei, tohunga nei.

He oi ano tauware atu nga ringaringa ki runga i te pane, hokomirimiri ai, he oi kua puta te taura kei raro o te kaki; kua mau. Kua nekehia atu kei raro i nga peke tetahi o nga taura, kua mau; e rua nga maunga taura a te hunga ra. Ka tahi ka hoki iho ki te rau mawhitu e noho ake ra, ka uia ake. “Kua mau a koutou taura?” Ka mea, “Ae, kua mau, ko tahi kei te kaki, ko tahi kei waenga nui.” “A, me pehea ra te kumenga me te whakamatenga aianei!” Ka mea etahi o nga rangatira “me whakawhirinaki ki etahi rakau e taki tu nei nga taura, kia kowheta noa ake.” Kua mau ke nga taura te whakawhiwhi ki nga rakau.

“A, me pehea ra te whakamatenga akuanei?” Ka mea etahi, “Hei aha i patua ai, me patu hoki tenei te mea kua mau nga taura. A waiho ma tona kaha a ia ano e taruturutu, i te aha ianei, aua atu, ki te mea kua mau nga taura ki te rakau. Hei reira ka rere atu ai nga kai patu, ki te kore, waiho mana ano ia e tarona.” Ka tahi ka whakaritea katoatia o te Rau Mawhitu nei.

Ka rite noa ano nga tangata ki te pupuri i nga taura. Ka tahi ka karangatia, “kumea!” ka tahi ka kumea. Ehara! ta te pari pai hoki! Kihai i oroko kumea, ana, kua puta kei waho o te ana. Haunga ia nga tohunga karakia e hiki ana, e whakamaiangi ana. No te whakahemonga o te hiku i roto i te ana, page xcv Ka tahi ka kowheta te pane. Ka tahi ka whakakorokoroa te taura o waenga rahi. Ehara! kua tata te pane, kua whakawhirinaki ki te taha o te rakau. Ka tahi ka kowheta te hiku; kowheta rawa ake te hiku, kua maro nga taura e rua. Ehara! kua piri ki nga rakau. He oi ano, oraora kau ana, ko te hiku kau.

Ka tahi ka whakatika nga tangata hapai patu. Ehara! tukituki kau ana, ano he kiore e mau ana i te tawhiti whakaruatapu. Kihai ano i taro, kua mate, na te patu tetahi na te taura tetahi, he oi ka mate.

Ka tahi ka tae te rongo ki nga iwi katoa nana Purahokura i tiki mai kia haere atu ki Tikitapu ki te titiro. Ka tahi ka huihui mai, ka titiro rapea ki to ratou ito e takoto ana, ano he tohora kei te akau e takoto ana, taua Tupua nei. He oi ka tangi i konei te ho a te iti, a te rahi, ano te mangai o te tangata me te ia wai e tangi ana te umere. Ao kau ano te ra, ka tahi ka whakatika te hunga ra ki te haehae i ta ratou nei ika, Haere rawa iho te kai nei te mira-tuatini me te kuku-moe toka, me te matatuhua, me te kaeo, me te kiripaka. Ehara! ano te mahi a te ngako, tau mahi ra e manawa-tuawhiti. Ara i te mea hoki e kai tonu ana i tana kai nei i te tangata i nga tau katoa, kaore hoki ana tau ku-i, kaore ana tau kotipu, kaore he takurua. He ngahuru tonu tana, i te aha hoki, i te hoki putuputu tonu o te tira o tetahi whaitua, o tetahi whaitua; na reira ka makona tonu tona puku i te kai, haunga ano te kai ho atu a tona rangatira a Tangaroa Mihi, na reira ka nui te ngako.

Ka haehaea te ika ra, haere rawa iho ki roto ki tona puku e takoto ana rapea te kai nei te tangata, ka kitea i reira te wahine, te tamariki, te tane, nga kakahu ano, nga rakau ano. Ko tetahi, na te komenga mai pea o nga ngutu, ka tapahia mai etahi o nga rakau me nga tangata; kei te mea pea i hamama tonu te waha, he oi, waiho tonu kia puare ana te mangai, he oi, ma te hau tonu pea o te korokoro e horo te tangata ki roto ki te puku. Tenei ana hoki, kei te tira i hoe i te waka i tae atu ki Tikitapu, page xcvi ka tae atu ki te tauranga, te kitenga o Kataore. Kua putu iho i te ana, kua makere ki roto ki te wai, he oi ano, haere waka tonu ki roto ki te puku. Ko nga tangata ko te waka pau ake. Ka rupeke te tango i nga taonga ki waho—me nga tupapaku te tanu ki te poka. Ka tahi ka haehaea taua ika nei. Ka tahi ka tutua ki te taha, ka kainga pau ake te kai ki te puku.

He oi ka haere te rongo ki te rangatira o taua mokai nei, ki a Tangaro-Mihi, ka rongo—“Eaa! kua mate tau Mokai.” “I a wai?“—I a Ngati-Tama.” He oi ano, ka pouri te ngakau o Tangaroa Mihi mo tana mokai kua mate nei, he oi, ka waiho tenei hei take pakanga ma Tangaroa Mihi ratou ko taua hunga, a tupu ana tenei hei take kino ma nga iwi katoa. He oi ano.

ko te otinga tenei.