Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Collected songs and legends from the southern Cook Islands

Collected songs and legends from the southern Cook Islands : notebook 5

Prefatory Notes

[Note added by Bob O'Brien as transcriber:]

Alexander Turnbull Library MS Papers 4151*35. Transcribed by Bob O'Brien October 1995.

Uirangi and Wife Swallowed by An Earthquake

E tuatua no te mate o tetai tangata koia a Turuia tera tetai ona Ingoa ko Uirangi. Tera te ara i mate ei raua ma te vaine. Kua turituri te vaarua kino i te tutuanga e te papa vaie, ma kakina puaka. Kua riri te vaarua kino. Tera te vaarua ki no i riri ko Tangiia nui. Tei roto paa taua vaarua kino ra i te moe, i roto i te Marae i Pureora. Kua riri a Tangiia nui ia Turuia ma te vaine. Kua akanuku ia te one i raro ia raua. Kua topa atura raua ki raro i te enua ko to raua mate. Kua tau kaa ki te tuatua iakakite ia mai i roto i te tuatua tapu e akara ke roto i te puka Numero XVI 31-35. Kare i taka te pee o taua tangata ra.

Tangiia Becomes a God

Atura raua e tangata tei vao. Te tuku mai nei i vao i te tara i te are. Eaa i kore ei e kapiki ia atu, tera ake rai, rave ia mai ra ki ro i te are, ko te Atua anga ia o Tangiia i topa ia ai te ingoa o te ariki tara are ki te ariki i tu i te tara are o Rongo ma Tane. Tera te ingoa o te teina ko Akatauira, ko te Akatauira ua anga o Tangiia ki runga i te Maunga ko Ikurangi. E oti akera kua noo ua rai te tangata ma te ariki.1

Napa- a Bad King

E tae akera ki te tuatua ia Napa kua ruru maira a Rangiatea ki raro ake iaia ko te ariki ngakau tena e te meamea au i Rangiatea e tarai ua tona rakau ki runga i te ua tangata i topa ai taua ngai ra ko Tarairangi. Tera tetai tu o taua ariki ra, kia aere te tangata ki te rava kai kua aere aia ki te ara nui noo ua ai i te tiaki i te tautai kia tae mua ra te tangata tautai. Kua kapiki atura aia,"Omai te ika a taku upoko. Omai te ika a taku mata. Omai te ika a taku taringa, te ika a taku rima i te ika a taku vaevae, i te ika a taku kopapa katoa." Kua aere ua i reira te tangata kare e mea ika e taoi ki te kainga no te mea kare mea ika toe. Kua pou i taua ariki ra, ko te apenga o taua ariki ra kua manu i te ara. Kua kikaia mei roto mai i tona are, e te apenga o taua ariki ra muringao ko te mate. Te apenga o te kanga. E taku taki oki koe i tai e rangi e tuku koe i tetai. Ko te apenga ia i tei reira tuatua.2

Daughters of King of Iva

E tuatua teia no tetai Atua koia a Toutika no Iva mai aia. E ana puke tamaine tokorua. Tera to raua ingoa ko Tepuaaranui ko te Makana ia e Tevaaranginui ko te teina ia. Kua akarongo raua i te rongo i te ariki i Avarua ko ia a Tinomana e ariki purotu e te meitaki, ko te rongo i tae kia raua. Kua rave iora raua, i tu raua peu, ko te uru anga ia te kakura, ko te tui anga ia i te ei e te au ravenga ravarai ko te aere anga mai ia na te moana, ma o raua vaka.

Ko Patukitonga to te tuakana ko Pakoukou to te teina. Kua aere maira raua e tae maira ki te enua. Kua uru maira to te tuakana i Matavera. Kua tae maira ki uta kua topa iora i te ingoa i taua ngai ko Nanaotonga. Kua keke atura aia ki uta. Kua noa atura ki roto i te maru rakau. Kua aere maira, te teina kua uru atura i ko i te ava.

Kua topa ia, a i te ingoa i taua ngai ra ko Pakoukou. Kua aere atura aia ki uta i te motu, noo atura i reira. Te noo ra a Makea i tena kainga koia a Ekekura e tae akera ki tetai ra. Kua aere atura a Makea na taatai, te aere ra ki Araitetonga, e tae atura aia ki Takimanini no te mea e maata te ika i taua ngai ra, kia ata ra i te rakau a Makea. No reira te aiteanga i taua ingoa ra ko Takemanini. Kia tae ra a Makea ki taua ngai ra. Kua kite atura aia i te tapuae tangata,kua akura atura aia i te tai vaine tei uta i te raro rakau te mura ua maira. Kua aere atura a Makea ki taua vaine ra. Kua mae atura iaia, e kia ati, kua aere atura raua ki taatai, ki roto i te tae kua paii atura e kia oti te paii anga. Kua tapa i te ingoa i taua ngai ra ko vaitoto, aki atura taua vaine ra ki uta. Kua aere maira a Makea na taatai ki Araitetonga.

Kua aere maira te teina e aravei aere i te tuakana. Kua kite te teina kua kanga tane te tuakana. Kua aravei akera raua ki te ara, te aere maira te teina koia a Tevaaranginui. Kua tuatua maira ki te tuakana,"Kua tu ke ua koe, i taku akara anga. Kua mataratara to rauru. Kua marere aere ua toou ei."

Kua karanga atura te tuakana, "E ara kino toku e te ngangaere." Kua kite rai te teina e, e no te kanga. Kua topa atura i te ingoa i taua ngai ra ki Tearakuru. Kua aere atura raua i te ara, no to raua akakero anga kia tae kia Tinomana kua aere atura a Makea na taatai. Kua ati taua vaine i te moe no reira te aiteanga i te ava koia a Koure, ko te Koure anga a Makea i te ika o taua ra vaine ra. Kua aere atura aua nga vaine ra na uta kua tae atura ki Kaanga tei reira nga Mataiapo, kua umere atura ratou i aua nga vaine ra i te puretu, kua ui maira ratou ki aua nga vaine ra ka aere korua ki ea, ka aere maua ki Avarua kia Tinomana, no te rongo i riro akenei ki Iva i te meitaki e te purotu o Tinomana.

E aere ra, ko te aerenga ia o aua nga vaine ra, e tae atura ki tapae, tei reira tetai kariei. Kua aere mai a Tinomana ki reira kua kapiki ia maira raua e te tangata. Kua tomo atura raua ki roto i te are tei reine a Tinomana. Kua aka noo atura a Tinomana ia raua ki runga i te ngai. Kua ui maira kia raua, "No ea mai korua, eaa to korua tere?" Kua karanga atura raua no Iva mai maua e puke tamaine maua na Tautika, ko te rongo akenei ki Iva, tei Rarotonga tetai ariki purotu ko Tinomana te ingoa. Tei a Avarua te noo anga. No reira maua i aere mai ei, ei tane koe na maua kua akatika atura a Tinomana. Kua unga atura a Tinomana i tetai tangata i tona ngutuare ko Teetu te ingoa, kia aere kia akakite ki te tangata.

E akakauanga ta te ariki kua akatika atura te tangata, kua akatupu i te akakakauanga e ati akira taua angaanga ra. Kua noo atura ki te ngutuare. Kua mae atura a Tinomana i anga vaine nui atura raua kua anau atura ta te tuakana e te aiai. Kia anau ra e tamaroa kua kimi ravenga atura te akatapui, kua akapiki ia atura te ure a taua Tamaiti ra, na te aranga akatapui i akapera koia aki te aronga aka anau. Kua ui ia atura te tamaiti kua akakite maira te aronga aka anau e ta maire, kua apai ia atura ki te ngutupa noo, e tae akera ki te akirata kua anau maira ta te teina e tamaroa, apai ia atura ki te ngutupa tapu. Eao akera apai ia atura ia ki runga i te au i Avarua riro atura uia ei ariki, tutara atura aia ki runga ki runga ia Ngati Tangiia. Kua aki atura kua eue atura i te tamaiti i anau i te aiai, kua kitea atura e.

Tamaiva- His Genealogy

E Tamaiva tera te ara i akapera ia ai no te kino o taua vaine ra. No reira akapiki ai te ure e te aranga aka anau no tona kino ki te ngutuare, ko te tutara aia, ko te riro aea ei ariki kua topa ia tera ingoa ko Tamaiva ure tapiki no te mea no Iva tena metua vaine. Kua akaruke atura a Tinomana i taua vaine ra, kua rave atura a Angatakurua i taua vaine ra u vaine nana. Kua noo atura kia anga, kua anau akera tana tamaiti e tamaroa. Kua topa iora i tena ingoa ko Angatakurua, kua a mei aka au iora taua vaine ra anau maira e tamaroa rai, e topa iora i te ingoa Tangiiamani ki anga ingoa ia o Anga. Kua anga atura aia i nga pa i raro i te ava i Koure i tapa ia ai te ingoa i te pa a Takua.

E tae akera ki tetai tuatau kua anga iora aia i te pa i tai, kua akaruke aia i te pa i uta e oti akera kua oronga aia i taua pa ra na tona teina koia a Tangiiamani i topa ia ai te ingoa ia Tepa i Matavera ko te apenga ia taua tuatua.

E maa amu Matavera

Te pu anga kura i Matavera e miri tapu e tanu au ki te enua e, rera ua au i taku anga, ka tai pui a taku tane, e maara ua i taku manava ko te tuatua teia aku iku akenei au e.

Adventures of Ruananga (Runanga)

Te tuatua no te vaine a Makea te ratu ko tei keia ia e Runanga. Tera te ingoa i taua vaine ra ko Vai kia kite ra a Makea i tana ravenga kino, koia te kanga kia Runanga. Tera te angaanga a taua ariki ra e tautai, tera te tautai e papa, no reira te aite anga i te ingoa e taua ariki ra, ko Makea ratu no tona tu aere ua anga i runga i te vaka. E tae akera ki tetai ra, kua aere atura taua ariki ki te papa. Kua aere maira a Runanga kua keia atura i te vaine a Makea.

Kua mae atura iaia kua topa i reira te putiki i te rauru o taua tangata ra. Kua akaruke ua ki runga i te ngai i mae ei raua. Kua aere maira a Makea mei te tautai te akara ra, te vai ua ra te putiki rauru e te tane i runga i te ngai. Kua ui atura a Makea i te vaine, no ai teia apinga. Kua tuatua maira te vaine noau rai. E no te rai ui anga a te tane teaaki ra, no Runanga.

Kare atura a Makea i ta i te vaine. Kua akakoro maki ua te kino. E tae akera i te popongi ake, kua apai atura a Makea mate vaka tangata i nga kupenga e rua i tana e ta te vaine. Kua tautai aere atura, e kua rauka rai te ika e rua akana kua apai atura ki uta, i te kainga, ko te tuanga i tekou ma te apinga e te ika, to Makea e to te vaine e kia oti ko te rave anga a Makea i te kakau moe o raua. Kua aari atura, ko tai kapanga, kua tuku ki te vaine. Kua rave atura a Makea i tena kapanga ko te aro tei Makea, ko te tua tei vaine. Kua titiri o Makea ki te vaine kua anga ke te aro.

Kua aere atura a Makea ma te vaine e te tari i te apinga o te vaine ki o te tane ou, koia a Runanga. I mua a Makea ma te vaine, i muri te tari i te apinga ma te kai, ei reira te tuatua a Makea. Ta taua vaine naau, te aki nu au, ko te riro anga ia i te vaine kia Runanga. Kua nui rai te vaine kia Makea ka rima marama, kia riro ra te vaine kia Runanga e rima marama. Kua anau te tamaiti, kua topa i te ingoa i te tamaiti ko Rongovii, koia Tinomana.

Kua angai atura taua ariki ra i te tamaiti e kua pakari, aere atura taua tamaiti ki tai i te ara. Kua piri aere atura ki te tamariki i te kangakanga aere. Kua kanga atura taua tamaiti ra, ki te tamariki ki kua riri atura te tamariki. kua kiki atura te tamariki, "Eaa tika koe e na Runanga tikai na tetai ke ua ra koe kare a Runanga ia koe eaa? No ko na tikai koe, na tetai tangata ke ua ra koe. Eaa koe i ta mai ei ia matau e metua ka ua rai toou ko Makea no Araitetonga koe?"

Kua aere atura taua tamaiti ra kua ui ki te metua vaine na au. Kua karanga atura te metua vaine naku tikai koe, e taku tamaiti kua pati ua rai te tamaiti ki te metua vaine, "E naai tikai au e aaki mai koe no te mea kua kiki ia au te tamariki no te rai ui anga a te tamaiti?" Kua aaki atura te Metua vaine, "E tika rai e taku tamaiti na Makea rai koe, e rima marama ki Makea e rima marama kia Runanga kua anau koe i reira. Kua tupu atura tona manaki e aere aia e kimi i te Metua kia Araitetonga koia a Makea. Kua aere atura aia ki Araitetonga, e kua noo iora ki runga i te au ia Kapotoka. Kare a Makea i Araitetonga kua aere ki ngati Tangiia i te atoro i te kainga koia a Etukura i Avana. Kua aoa ua taua tamaiti ra i runga i te au koia Kapotoka kua aere atura te tamariki o Tupapa ki te matakitaki. Kua karanga atura ratou naai teia tamaiti i aoa ai aia i runga i te noo anga o Makea. Kua akarongo atura a Takaia i te reo tamariki i tai i te ara taa. Kua ora atura aia kua ui,"Eaa ta kotou mutamuta aere ana, e tamaiti te aoa ua ra i runga ia Kapotoka?"

Kua aki atura a Takaia ki te kainga,"E kite akera a Takaia i taua tuatua ra?" Kua tomo atura a Takaia ki roto are, ko te rave anga ia i te tikoru ko ia paa te rava o Rangatira, ko te apai anga ia, kua aere atura ki Araitetonga. Kua akara atura aia i taua tamaiti ra, kua aroa atura kua apai atura ki runga i te ua, e kia oti tei reira, kua arataki atura, e tae atura ki Kaanga i te Pukuteitei, tei reira tetai Marae ko Marae ai te ingoa.

Kua tuku iora i taua tamaiti ra ki runga i te au, kua tuku iora i te tikoru ki raro ake ia ia. Kua ko iora a Takaia i nga akari e etu. Kua vavai iora, kua paii iora aia te katu, e kia oti kua akatu akera i taua tamaiti ra ki runga. Kua rave maira a Takaia i taua tikoru ra koia paa te rava o Rangatira kua tatua atura i taua tikoru ra ki taua tamaiti ra. Kua monomono atura ki roto i te poona, kua tukituki atura tona rakei. Kua arataki atura aia i taua tamaiti ra na te ara, aere atura raua, e tae atura raua ki Tapae.

Kua akatu iora a Takaia i taua tamaiti ra i reira. Kua akaanga atura i tona mata ki uta i te maunga. Kua karanga atura a Takaia, "Te kite ra koe i tera mate ko Ikurangi, kua karanga atura taua tamaiti ra a!" Kua akaanga atura ki tai e te mata o taua tamaiti ra. Kua karanga atura a Takaia, te kite ra koe i te toka ra, ko Tauirakekena, kua tu iora raua i reira kua karanga atura a Takaia ko te aki nga tena i toou. Mei kunei atu e tae ua atu ki Tuoro, ko te aki nga teia i taku, e tae ua ki Toreaiva, ko to ngati Tangiia ia. E aere ra, aere ua rai koe e Avarua, e kake koe ki runga i te Tamanu. Tena te ma nga Tamanu ei reira koe tu ei, e puroku koe i to kakau, kia kapiki mai te tangata kia koe auraka koe e ki. E kai ua rai koe i to akari akatai ra, akotai akari e tae ua atu ki nga ra e itu.

Kua eke atura aia ki raro. Kua aere atura ki tai nga matua. Kua kapiki maira nga matua. Kua eva atura raua ki ta raua tamaiti, akanoo iora ki runga i te noo nga ariki. Kua tuku atura i te taoonga ariki e te enua. Mei Tapae e tae ua atu ki Tuoro,"Ma te au taoonga ravarae? Mei ta Takaia rai i tuatua mai ana ki aia.E tae akera ki tetai ra."

Kua unga atura aia i te oro ki nga tapere i tona vaka, kia putuputu mai ratau. Kia kite aia i te rainga o tonu tangata, kua putuputu maira ratau kua tatau atura aia e rua rau ma ono te tangata. Akatupu atura aia i tetai umukai maata ei angai i tona vaka tangata, "Kua noo ua orai aia i reira, e tae akera ki tetai tuatau kua tupu te ngakau te parau o taua tamaiti ra." Kua ta atura i tona tangata. Kua pou atura iaia tetai rau i te kai. I tana tuatau e ariki kino maata e te pekapeka e te akakino tangata, nana iaaa te raui tangata a Tangiia, kua kai i te tangata. I karanga ia ai e ko te pua a Rongovei. Ko te apenga ia i taua tuatua ra.

E puke mea amu etene no Matavera

= Kake ki uta, eke ki tai, motu motu ua nga turi i te ara Mauku io Auu tapai ia ai o Mokoti ko Nikao te arite e.
= Mei te tuki i to paepae mei te ngutupa i te are, tutaki ki te are o ngati Tangiia nui turu ua te moomoo e.

Refusing to Drink

E tuatua teia no e toko rua tangata tera to raua i Ingoa, ko Mauu tetai ko Amaro tetai, kua aere atura na runga i te ara nui o Toi. Tera to raua aerenga e turoto ia Avaiki. Kua aere atura raua na taua ara nui o Toi ra. Kua ki te atura i tetai vai tera te ingoa i te vai ko te Taka o te vai. Kua kapiki atura a Mauu kia Amaro,"Ka inu taua i te vai?"

Kua karanga atura a Amaro,"Kare au e inu koe." Kua o akaruka atura raua i te reira vai, aere atura raua, e tae atura raua ki tetai ngai, tei reira tetai punana vai. Tera te ingoa ko te Meitaki o te vai. Kua kapiki atura a Mauu ka inu taua i te vai.

Kua tuatua maira a Amaro, "E inu? koe, kare au e inu." Kua akaruke atura raua i tei reira vai. Kua aere atura raua no te ara, e tae atura raua ki tetai vai tera te ingoa i taua vai ra ko Tepuna ia Ruea. Ko te vai apenga teia. Kua kapiki atura a Mauu, teia te vai ka inu taua.

Kua tuatua maira a Amaro, "E inu koe, kare aie e inu." Kua aere atura raua e tae atura raua e tae atura ki tetai ngai Mototua. Kua amaro ua te karapo nga o Amaro.

Kua kapiki atura kia Mauu,"E omai ana tetai manga vai noku." Kua Amaro ua taku karaponga kua mate au i te vera o te ra. Kua kararanga a kare aku vai.

Kua tuatua maira aia, "E ruaki mai koe i te vai e roto ia koe." Kare a Mauu i pa tera te tuatua a Mauu, "I aere mai aki taua i te ngai vai ka inu koe, ko te ngai tei o te mate." Kua pau ngai vai i te akaruke ia e taua. Kare e vai i mua ia taua. Kua aere atura raua e tae atura ki tetai ngai. Kua rere amate ua atura a Amaro. Kua kaku atura ki te oa kare au e tae ki to taua tere. Kua vaitata ua toku mate.

Kua tuatua maira a Mau,"E akapua? aki. Kua ati nga tuatua i te rangi marie. Kare koe i akatika mai, kua ongi atura ki te oa."

Kua mate atura aia.

Te apenga o te akarongo kare ko te mate.
E tama ma e, auraka tatou e kare e inu i eia nga vai nui.
Tera eia nga vai, ko aroa o te Atua
Ko tana tuatua tapu ko te toto o Iesu
E aite anga i aua nga vai ra koia Tetaka o te vai
e te Te meitaki o te vai ko Tepunaia Ruea kua pou taua tuatua ra.

[Note added by Bob O'Brien as transcriber:] E pee teia no te rakau a Onokura

1 Iki iki pei pei e tapu te rakau e
= Te mana rue e, kua akatipitipi e, kua akaoriori e, Taku rakau e.
2 Ruatea e vairoa, e, e tapu te rakau e
= Mana rue, kua akatipitipi e, kua akaoriori e, taku rakau e.
3 Kua tika e Rongo ku po ono e tapu te rakau e
= Mana rue e, kua akatipitipi kua akaoriori e taku rakau e
4 Menuku e, Marutonga e tapu te rakau e
= Mana rue e, kua akatipitipi e, kua akaoriori e, taku rakau e.

A Woman Who Was a Spirit

E tuatua teia no tetai vaine, koia a Noke e tamaine na Ueiti tei Avatiu te Marae taua tangata ra. Tera te tane mua ko Tinomana. Kua roa tona noo anga kua karanga atura aia ki te tane kia Tinomana. Ka oro te parai kia kite au i te rai nga o to au tangata ei reira e oro ei te parai kua tari maira i te kai. Kua akara taua vaine ra i te tangata, i tei tau iaia, e oti akera.

Kua karanga aka au atu rai aia ki te tane kia oro aka au i te parai, ki tetai pae. Kua unga aka au atura a Tinomana i te oro i te parai. Kua tari maira te tangata i te kai. Kua akara atura taua vaine ra i te tangata tei tuu? i tona manako.

Kua kitea atura tetai tangata i roto i te rainga, o te tangata ra, tera taua tangata ra ko Kona no Kiikii taua tangata ra. Kua inangaro atura taua vaine ra kia Kona ko te akaruke anga ia ia Tinomana. Kua aere atura kia Kona, kia aere ra taua vaine ra. Kua tumu aia i te manga pu. Tera taua pu ra. "Ka ruru au i aku apinga ka tui ki tapu keke. Ka totoro ki tai ngutuare e Tonga e?" Kua riro atura ei tane na taua vaine ra. E vaine vaarua kino aia kare a Kona i kite kia aere a Kona ki taatai. Ei reira e aere ei na te maunga. Kia aki mai a Kona ki te ngutuare tera kua noo mei te koka? aere ua rai.

Ei reira nga tuaine e tuatua ai kia Kona, "E vaine Koka? aere ua rai to vaine. Kare e mou ana ki te ngutuare okotai a te rai o korua to anga ki te ngutuare. Ko te aere nga ia o Kona ki taatai. Kua aere atura aia e te ara te oki maira ka aere mai ra ki te ngutuare kare ua. Kua aere ko te tapapa anga ia i te vaine. Kia aere maira te vaine. Kua noo takere a Kona. Kua tupu atura te karo ia raua. Kua kiki paa a Kona i te vaine, i reira ra. Kua akama atura te vaine. No reira i tou ei i te pee. Tera te pee

"1 Kavapui atu kua Kona e rau taku maara e Kona e = Teia te tangi reiri e, ko te akama aki au ra ka noo e.
2 Rai ko Kavapui tu ana e tu ana i tapu nui akapiri ake aki te tupuna ko ei mata e ki te puna o maunga? ra e Kona e. = Teia te tangi reirie e ko te akama aki aki au ra ka noo ei."

A Disobedient Girl

E tuatua teia no te tamaine a Taivaiva ko te vavo ia te Metua, ma te Metua vaine ei tiaki i te kainga. Kua iku te Metua tane, ma te Metua vaine i te pia kura, kia akara meitaki ko te tapa aea te ua, ko te ku aea. Kua aere atura te Metua tane ki taatai. Kua aere te metua vaine ki te maunga ki te mea kai. Kua noo atura ki te kainga tera tu nga Matua. "E noo ua rai koe i runga i te turiki tera? te ingoa i taua ngai ra? Ko moe irearea. Kia moe irearea tana moe?" Auraka aia e aere ki roto i te ngai moe koia a moe rekareka ko te riro aea te pia kura. Kare i akarongo taua tamaine ra tera tena ingoa ko Ina a Taivaiva. Kua aere atura aia ki runga i te ngai ia moe rekareka. Kua varea ia aia e te moe, kua moe atura. Kare i kite i te ua i te topa anga. Kua riro atura te pia kura i te vai. Kia akara mai ra te Metua i te apinga te taia atu nei e te vai. Kia aere mai ra te Metua vaine. Kare te are apinga kua riro i te vai. Kua aue aere mai te Metua vaine, i te are apinga, ko te tumu anga ia i te pee. Tera taua pee ra:

1 Karanga noa koia e, Ngaetua ki nga tama ka rere uti e
= Imotu taku manu i ana atua i taro, e ana atu oki mai e ka eva ako nei ka rere uti e.
2 Papa ia ra i runga e, ei runga i te turiki e, e ara e Maine e Kua riro nga apinga ka rere uti e.

Ko te aka ara anga i te tamaine kia ite rere ra a Ina. Kare ua te are apinga ko au anga ia o taua vaine i te mata ku i te Metua no te are apinga i riro. Kia tae mai ra te Metua te tamaki ra i te tamaine. Kua aue iora te tamaine e kia ati te aue anga ko te porokiroki anga ia ki nga Matua,"Ei kona korua te aere nei au ia tatou, ka aere au ki Motutapu, ki taku tane ariki kia Tinirau. Kua tou i rura te tamaine i te pee, tera taua pee ra.

1 Ka uakiei to te Metua kakau ka noo io e. = Iariki au taivaiva uru ere taku metua, ko koe ko mei ana ke noo io e.
2 Rai ko uauaki na te au tua, topa ke te auaro ko te metua e ko tei karanga ki te tua toku Taivaiva te veenga a te tama ko noo ia e. Ko te apenga ia I tei reira tuatua.

[Note added by Bob O'Brien as transcriber:] Tera nga mea amu taku i tata

1 Iana e uri Meika opara ia eti uri ia a Tamaru ka ua iaki na e te tuatua kino ka aere e.
2 Ka tuatua ua ki ai, ka korero ua ki ai ka ara au i aku tamariki mate ake au e.
3 Kua ati ake to riri to kino ki aku tamariki e vaio maira a Tamaru ei tanu kai ei kiato noou e.
4 Na tai mai i te mareva io Terongo to tapu anga i aku tamariki tapu ake tapikipiki aua noo e. &

[Note added by Bob O'Brien as transcriber:] Te po to kura i vao ake te puranga i te moe

Te po to kura i vao ake te puranga i te moe nga no maua e, ko te piripiri ta tara moa e. E tu enua tei te Maunga. E rata mura tei roto iaku ra e tuputupu ra tei akaranga e. Kare au e ano ki te pae ra o taku tane. Ei te Maunga toku kopa. Ka i te rimu kura ia te koe e? Kia tupu te mataora i runga iaku e taku tane e. Kia vaitata ua mai te pu ange taua. Kia aunga miri taku tomo nga ki roto e.

= Te pu anga kura Matavera e miri taku i tanu au ki te enua e.

Rena ua au taku anga ka tai pui taku tane. Ka maara ua i taku manava ko te tuatua teia aku e iku akenei au e.

[Note added by Bob O'Brien as transcriber:] Ko uaki ei to te Metua kakau

1 Ko uaki ei to te Metua kakau ka noo io e
= I ariki au Taivaiva uru ere taku metua. Ko koe ko? Mei ana ke noo ia e?
2 Rai ko uauaki na te au tua, topa ke te auaro ko te metua e ko tei karanga ki tua toku Taivaiva te veenga a te tama ko noo ia e

Ko te apenga ia tei raira tuatua.

[Note added by Bob O'Brien as transcriber:] Tera nga mea amu taku i tata

1 I ana e uri Meika opara ia e te uri ia a Tamaru ka uaia ki na e te tuatuu kino ka aere e.
2 Ko tuutuu ua ki ai, ka korero ua ki ai ka ara au i aku tamariki mate ake au e.
3 Kua oti ake to riri to kino ki aku tamariki e vaio maira a Tamaru ei tanu kai ei kiato no au e
4 Na tai mai i te mare va eo Terongo to topu anga i aku tamariki tapu ake tapikipiki aua noo e, &

1 See notebook 7 for another version of this account which is much fuller.

[Note added by Bob O'Brien as transcriber]

2 See notebook 8 for another version of this account.

[Note added by Bob O'Brien as transcriber]