Ture Mo Te Pooti.

I raro i te mana o nga tikanga i whakaaetia e te kotahitanga o nga rangatiratanga o nga hapu katoa o te iwi Maori i te Tiriti o Waitangi, Pewhairangi, i te 14 o nga ra o Aperira, 1892, me nga tikanga i whakapumautia e te kotahitanga o te iwi -Maori o te Tiriti o Waitangi i tu ki te Waipatu, Ahuriri i te 14 o nga ra o Hune, 1892. No reira i te mea kua tuturu nga mana o aua tikanga i whakaaetia ra i roto i aua Tiriti e rua, ka ahei kia pootitia he mema o roto i te iwi Maori hei ma ngai whakahaere tikanga mo ia hapu mo ia hapu e noho ana ia wahi ia wahi o nga motu e rua o Aotearoa me te Waipounamu ki roto i te Paremata o te kotahitanga o te iwi Maori ki te Tiriti o Waitangi o te tau 1840 me te mana o te rarangi 71 o te Ture nui mo Niu Tireni o te tau 1852. Ko nga tangata katoa he meatia ana kia pootitia, kaua rawa o ratou tau e hoki iho i te rua tekau matahi tau (21). Ko aua tangata me riro ma te iwi e whiriwhiri. Me haere aua tangata i whiriwhiria nei, ki te whakaatu i o ratou ingoa ki te kainga e whakahuatia ana hei whakaaringa mo nga ingoa. Kia tokorua nga tangata hei whakaari i te ingoa o te mema kotahi, kia kotahi hei whakaari kia kotahi hei tautoko. Mehemea ki te kore he whakahe, tae noa ki te wha o nga haora, i te ahiahi, ka paahitia nga tangata i whakaaria. Mehemea ki te whakahengia te pooti o tetahi mema i te whakaaringa, me ki kia pootitia tuaruatia nga mema mo taua takiwa, ara mehemea ki te nuku atu nga mema i whakaaria mo taua takiwa i nga mema i whakaritea i roto i te panui, katahi ka pootitia tuaruatia. Me whakahua, nga ingoa o aua tangata i roto i te panui ma raua e whakahaere te whakaaringa me te pootitanga. Me noho aua tangata i roto i tetahi whare i whakaritea e raua hei tangohanga pooti ko ngaingoa i nga tangata i whakaari ara me tuhituhi e aua tangata marau ara e whakahaere te pooti ki roto i tetahi pukapuka ka whakapiriai aua ingoa i tuhi ara ki waho o te whare pooti. Ki te wahi marama kia mohio ai te tangata e haere ana ki te pooti ki tana mema hei pootitanga mana i mua o tona tae nga atu ki te aroaro o nga tangata tango pooti. Koia tenei te ahua o te pooti me patai e nga kai whakahaere pooti nga tangata katoa e haere atu ana ki te pooti me penei te patai. Me tuhi nga utu o nga patai. (1) Ko wai tau mema e pooti ai koe; (2) Ko wai tou ingoa; (3) Ko wai tou iwi; (4) Ko wai te ingoa o tou kainga.

Engari i te taenga atu o nga tangata e haere atu ana ki te pooti me panui mai e nga kai whakahaere pooti nga ingoa o aua mema e pootitiara. Mehemea tokowha nga mema i whakaritea i roto i te panui mo tetehi takiwa aku anei no te whakaaringa i ngoa tae ana ki te tokorima nga tangata na reira ka pooti. Mehemea ka pooti te taugata kotahi kia toko whaa tonu mema hei pootitanga ma te tangata kotahi Kaore e tika kia pooti te tangata kotahi ki nga mema tokorima i whakaari ara no te mea tokowhaa ano nga tangata e pooti ti ara e tu kotahi e hinga. Engari kaore hoki e mohio te taugata tuatahi kua pooti ra ki ana mema tokowhaa, ki ta tetahi tangata e haeremai na i muri ia ia ka pooti raia ko wai ra o nga tokowhaa, ara mehemea ka pai taua tangata i haere atu ra ki te pooti kia tokowhaa o ana e pooti ai, mehemea ka pai tetahi tangata tokorua ano ana i pai ai kia pooti ia e pai ana mehemea ka pai tetehi kai pooti kia tokotoru ana e pooti ai e pai ana mehemea ka pai tetehi kai pooti kotahi tana i pai ai kei ai a te ritenga kaore rawa e tika kia pooti te tangata kotahi ki nga tokorima. Kaua e kumekumeaketia te tangata e hiahia ana ki tana mema i pai ai hei pootitanga mana me haere tonu te o page 18whakahaere o te pooti i runga i nga mahitika, me mahi i runga i te whakaaro pai. Ki te tae ki te whaa o nga haora i te ahiahi e pooti ana me muta te pooti ko te haora hei timatānga mo te pooti i te ata ko te iwa karaka. Ko nga pukapuka katoa o ia whare pooti o ia whare pooti o ia takiwa o ia takiwa me tukn e nga kai whakahaere pooti ki nga taugata o nga whare whakaari ki nga whare whaka-ari o tena takiwa 0 tena takiwa pooti. Ma nga tangata tokorua o ia whare whakaari o ia whare whakaari e kan te nga pooti o tena takiwa o tena takiwa mehemea ano ia kua tae katoa mai nga puka-puka o nga whare pooti o tona takiwa ma raua e panui nga ingoa o nga mema i nui o ratou pooti, me tuhi te tokomaha o te pootitanga ki mua i te ingoa o tena mema o tena mema. Me tuhituhi rawa ki runga i tetahi pnkapuka ka whakapiri ai kī waho o tana whare whakaari. Kia mahi tika rawa nga tangata ma raua e kaute nga pooti mo ia mema mo ia raema. Me tae aua pnkapuka ki nga tangata o nga whare whakaari i roto i te wiM kotahi i muri iho i te ra pooti, maua tangata o aua whare whakaari e tuku ki te kainga kei reira nei te Kawanatanga o te iwi Maori e noho ana. He panui atu tenei Ma koutou e nga mema honore kua tuna i o koutou hapu te pooti. Me haere mai koutou ki te Waipatu ko te ra hei taenga mai ki te Waipatu Ahuriri a te 8 o nga ra o Aperira, 1893, ko te ra hei tawhera-tanga mo te Paremata o te iwi Maori kei te tekau ma tahi 11 o nga ra o Aperira, 1892.