Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

A Grammar and Dictionary of the Samoan Language, with English and Samoan vocabulary

A

page 344

A

  • A. soan. se, le.

  • Abaft, soav. i tua. Upu, behind.

  • Abandon, v. tuulafoaʻi. Upu, forsake.

  • Abase, v. [abe's] faamaulalo.

  • Abash, v. faama.

  • Abate, v. [abe't] faafeoloolo, tauau.

  • Abbreviate, v. [a-bri-vi-et] faasaʻasaʻa. Upu, shorten.

  • Abdomen, n. mauava. Upu, belly, stomach.

  • Abet, v. fesoasoani.

  • Abhor, v. [ab'-hor] ʻinoʻino. Upu, hate.

  • Abhorrence, n. [ab-hor-ens] ʻinoʻino.

  • Abide, v. [a-baid] mau. Upu, dwell.

  • Abiding, soan. tumau.

  • Ability, n. mafai. Upu, power.

  • Abject, soan. faatauvaa.

  • Able, v. [ebel] mafai, lava. Upu, can.

  • Ablution, n. taʻeleina.

  • Abode, n. [abod] mea e nofo ai. Upu, dwelling.

  • Abolish, v. faauma.

  • Abominable, soan. inosia.

  • Abominate, v. [a-bominet] ʻinoʻino.

  • Abortion, n. papa.

  • Above, soo upu [abuv] i luga (in rank), sili.

  • Abound, v. [abaund] matuʻa tele.

  • About, soo upu [abaut]. 1. i, ia, “about you” = ia te oe, ia te outou. 2. siʻosiʻo. 3. pe tusa ma, “about two miles” = pe tusa ma maila e lua. Soav. a, “about to go” = aalu.

  • Abreast, soav. o gatasi.

  • Abridge, v. [a-bridj] faaitiiti, faasaʻasaʻa.

  • Abrogate, v. [abroget] faataga, tatala.

  • Abscess, n. [ab-sés] maʻi faasua.

  • Abscond, v. [ab-skónd] lafi.

  • Absent, v. e le i ai.

  • Absolve, v. tatala.

  • Absorb, v. mimiti.

  • Abstain, v. [ab-sten] e le fai, “abstain from drink” = e le inu.

  • Abstract, v. to ʻese.

  • Absurd, soan. faavalea.

  • Abundance, n. taumafa, tele lava.

  • Abuse, v. [a-bu'z.] faaleaga; faataumaʻoi.

  • Accede, v. [ak-sid] gauaʻi, faatasi.

  • Accept, v. [ak-sept] tali.

  • Access, n. [ak-ses] ala e sao ai.

  • Accessible, soan. [ak-sesib'l] of men, nofogofie; of places, faigofie.

  • Accident, n. [ak-si-dent] mao; o le mea ua mao ina ua tupu faafuasei.

  • Accompany, v. alu faatasi (sing.); o faatasi (pl.).

  • Accomplice, n. [ak-kom-plis] le ʻau faatasi.

  • Accomplish, v. uma ona fai.

  • According, soo upu [akoadig] faatatau, “according to” = e pei ona fai.

  • Accordingly, soav. o le mea lea.

  • Account, n. [akaunt]. 1. tala. 2. pe a faasino i mea e faatau. O le tusi e faia i mea na faatau (of things bought).

  • Accumulate, v. [akumulet] faupuʻe, faulaʻi, aulaʻi.

  • Accurate, soan. [akuret] tatau lelei, tonu.

  • Accurse, v. faafano, fetuʻu.

  • Accuse, v. [akus] momoli.

  • Accustom, v. faamasani.

  • Ache, v. [ek] tiga, gaoi. Upu, pain.

  • Acid, soan. [asid] ʻoʻona (aseta).

  • Acknowledge, v. [ak-no-lej.] taʻu.

  • Acquaint, v. [akueʻnt] faaali atu.

  • Acquiesce, v. [ak-kui-és] usiusitai. Upu, obey.

  • Acquire, v. [ak-kuaia] maua. Upu, obtain.

  • Acquit, v. [ak-kuit] tuusaʻoloto; ua le sala.

  • Acrid, soan. [ak-rid] ʻaʻava.

  • Across, soo upu, faalava, i tala atu, “across the water” = i tala atu o le vai.

  • Act, v. fai; n. galuega; faiga. Upu, n. action [ak-shon].

    page 345
  • Active, soan. fai mea vave.

  • Adage, n. [ad-ej] muagagana.

  • Adapt, v. faatatau.

  • Add, v. faaopoopo.

  • Addicted, soan. [ad-ik-ted] masani i.

  • Addition, n. [adishón] faaopoopo.

  • Addle, v. tatama.

  • Address, n. lauga, apoapoaiga.

  • Adhere, v. [ad-hía] pipiʻi.

  • Adjacent, soan. [ad-jesant] lata i.

  • Adjoin, v. tuaoi.

  • Adjourn, v. tolo, “adjourn the meeting,” tolo le potopotoga.

  • Adjudge, v. [ad-júj.] pule, faamasino.

  • Adjure, v. [ad-júa] fai atu ia tauto.

  • Adjust, v. faatatau, faatonu.

  • Admirable, soan. maeu.

  • Admiration, n. [ad-mi-re-shon] viiga.

  • Admire, v. [ad-maia] ofo; manatu ma le fiafia.

  • Admit, v. talia.

  • Admonish, v. apoapoaʻi.

  • Adopt, v. e fai mona (atalii, &c.).

  • Adore, v. [adoa] ifo atu.

  • Adorn, v. teteu, teuteu.

  • Adrift, soav. tafea, motu.

  • Adulation, n. faaneeneega.

  • Adult, soan. and n. tagata matua.

  • Adultery, n. mulilua.

  • Advance, v. [ad-váns] alualu.

  • Advantage, n. [ad-van-tej.] se mea e maua.

  • Adversary, n. le ita mai.

  • Adverse, soan. tetee; e le tusa ma le manaʻo.

  • Adversity, n. mala; puapuaga. Upu, trouble.

  • Advice, n. [ad-vais.] apoapoaiga.

  • Advise, v. [ad-vaiz] faatonu.

  • Advocate, v. and n. [ad-vo-ket] fautua.

  • Adze, n. [adz.] toʻu.

  • Afar, soav. mamao.

  • Affable, soan. nofo lelei; loto alofa.

  • Affect, v. aʻafia; faafia—.

  • Affectation, n. [af-fek-te-shon] faafia—(as of wisdom, faafia poto).

  • Affection, n. [af-fek-shon.] alofa.

  • Affirm, v. matua fai atu.

  • Afflict, v. faatiga.

  • Affright, v. [affra'it] faamataʻu.

  • Affront, v. faaonoono.

  • Afloat, soav. opeopea.

  • Afoot, soav. [afut] ui a uta.

  • Afraid, v. [afred] mataʻu, fefe.

  • After, soo upu and soav. mulimuli ane, “after a time,” ina ua mavae nisi aso.

  • Afterbirth, n. fanua.

  • Afternoon, n. [aftanun] ina o gagaifo le la.

  • Afterwards, soav. mulimuli ane.

  • Again, soav. [agen] toe, “come again,” toe sau.

  • Against, soo upu [agenst] fesagai, feagai. Upu, opposite.

  • Age, n. [ej] tupulaga; ona tausaga. “Six years of age” = e ono ona tausaga.

  • Aged, soan. [ejed] matua. “Aged man” = toeaina. “Aged woman” = loʻomatua.

  • Agent, n. [ejent] o le sui.

  • Aggravate, v. [ag-gravet] faʻalili.

  • Aggression, n. o le amataga o sauaga, &c.

  • Aggressor, n. o le na tupu ai le misa.

  • Aghast, soav. [agaʻst] segia le mauli.

  • Agitate, v. [ajitet] lulu. Upu, shake.

  • Agitator, n. [ajiteta] o le faaoso.

  • Ago, soav. i aso (&c.) ua mavae. “Long ago” = anamua; ua leva talu ai.

  • Agony, n. [agoʻni] tiga tele.

  • Agree, v. [agri]. “Very well” = ua lelei. “I agree” = ou te usiusitai (obey). “Of the same mind” = loto gatasi.

  • Agreement, n. feagaiga.

  • Aground, soav. paʻulia, toʻa.

  • Aha! ue!

  • Ahead, soav. [ahed] i luma, muamua.

  • Aid, n. and v. [ed] fesoasoani.

  • Ailment, n. [elment] maʻi.

  • Aim, n. and v. [em]. “Aim at” = page 346 faatatau. “My aim” = le mea ou tc tausisi i ai.

  • Air, v. [ea] faasavili; n. Ea; savili.

  • Alarm, n. and v. [alam] (n.) o le leo o le mea e mataʻutia; v. faʻamataʻu.

  • Alas! Oi talofa! Aue!

  • Albino, n. tetea.

  • Alert, soan. mataala. “On the alert” = Ua mataala.

  • Alien, n. [elien] tagata ʻese.

  • Alienate, v. [elienet] faamasesei.

  • Alike, soav. [alaik] tutusa.

  • Alive, soan. [alaiv] ola.

  • All, soan. uma.

  • Allegiance, n. [al-i-ji-anʻs.] gauaʻi.

  • Alleviate, v. [al-i-vi-et] faatilemu, e filemu ai.

  • Alliance, n. [alaian's] sootaga.

  • Allot, v. tufatufa.

  • Allotment, n. o le fasi fanua ua tuu.

  • Allow, v. [aláu]. Upu, permit = tuu atu. Upu, yield = usuisitai.

  • Allowance, n. [alauáns] o le mea ua faatatauina.

  • Allure, v. [al-iua] faalatalata (ina ua faaali se mea e mata e lelei).

  • Ally, n. [alai] ʻau faatasi.

  • Almanac, n. [oalmanák] kalena (Calendar).

  • Almost, soav. [oalmost] toe ina, tali, tai. “Almost dead” = tali oti.

  • Alone, soan. [alon] toatasi, na o ia. “I am alone” = na o aʻu.

  • Along, soav. “go along” = ui ane, soo upu, “along with” = faatasi ma.

  • Aloof, soav. [aluf] ʻese.

  • Aloud, soav. ma le leo tele.

  • Already, soav. [oalrédi] ua uma; nei.

  • Also, soav. foʻi.

  • Alter, v. [oaltá] liliu.

  • Alternate, v. [oaltanet] auauaʻi.

  • Although, soo f. e ui ina, e ui lava.

  • Altogether, soav. faatasi; uma.

  • Always, soav. soo, i aso uma, e le aunoa.

  • Amass, v. faaputu.

  • Amazed, v. t. t. [Amez'd] segia le mauli.

  • Amazing, soav. [amezig] maʻeu.

  • Ambassador, n. savali.

  • Ambiguous, soan. faalepupula lona uiga.

  • Ambition, n. fia sili.

  • Ambush, n. ʻau ua tanu, tatao.

  • Amend, v. feoloolo.

  • Amends, n. pl. taui, totogi.

  • Amiable, soan. [emiebl] amio alofa.

  • Amidst, soo upu, i totonu, i le va, i loto.

  • Amiss, soav. sese.

  • Ammunition, n, pulu ma one.

  • Amongst, soo upu, faatasi; i, i totonu. Upu, among.

  • Amount, n. o le aofaʻi.

  • Ample, soan. tele; lava. Upu, sufficient.

  • Amputate, v. [am-pu-tet] vavae.

  • Amuse, v. [a-muz] faafiafia.

  • Amusement, n. o le mea ua faafiafia ai.

  • An, soan. se.

  • Ancestor, n. [ansésta] tupuga.

  • Anchor, n. [agka] taula; v. tuu taula.

  • Anchorage, n. [agkorej] o le mea e lafo ai le taula, taulaga.

  • Ancient, soan. [enshe'nt] anamua.

  • And, soo f. ma.

  • Angel, n. [enjel] agelu.

  • Anger, n. [anga] ita; toatamaʻi, toasa (to chiejs).

  • Angry, soan. [angri] ita; toasa, toatamaʻi.

  • Animal, n. manu, mea ola. Soan. faapei o manu.

  • Ankle, n. tapuvae; ponapona vae.

  • Annex, v. [an-éks] sosoo faatasi.

  • Announce, v. [anaʻuns] taʻu atu.

  • Annoy, v. [anoi] faasoesa, faalili.

  • Annual, soan. i lea tausaga ma lea tausaga. Soav. annually [ánuali].

  • Annul, v. tinei.

  • Anoint, v. faauu.

  • Another, suin. se tasi.

  • Answer, n. and v. [ansa] tali.

    page 347
  • Ant, n. loi. “White ant” = ane matu; ane sosolo.

  • Anxious, soan. [agkshus] popole. “Anxious to do” = fia fai lava.

  • Any, suin. [eni] ni, nisi; soo se. Anything = soo se mea. Anyone = soo se tagata. “Any more” = e toe maua, &c. “Did not fight any more,” sa le toe tau lava.

  • Apart, soav. tuuʻesea.

  • Apartment, n. afeafe, potu.

  • Apologise, v. [apolojaiz] fsatoese, toese.

  • Apostle, n. aposetolo.

  • Apparel, n. ofu.

  • Apparent, soan. iloa tino; e peiscai.

  • Apparition, u. aitu.

  • Appeal, n. [a-pil] tagi i le faamasino sili; aioi.

  • Appear, v. [a-pia] aliali.

  • Appease, v. [apiz] faalaulelei, faamolemole.

  • Applaud, v. [a-pload] vivii.

  • Apple, n. [a-pal] o le fua o le tasi laau.

  • Apply, v. [a-plai] fesili.

  • Appoint, v. totofi.

  • Appointment, n. tofiga.

  • Approve, v. [a-pruv] fiafia; fai i ai ua lelei.

  • Approach. v. faalatalata.

  • April, n. [epril] Aperila.

  • Apt, soan. masani. Upu, quick, aʻoaʻogofie.

  • Arab, soan. o le tagata Arapi.

  • Arbitrate, v. [abitret] pule.

  • Arbiter, n. o le ua tuu i ai le pule i tinauga.

  • Arch, n. o se vaega o se liʻo; o maa ua ati faaliʻoliʻo.

  • Architect, n. [a-kiteʻkt.]o le tufuga sili.

  • Ardent, soan. naunau.

  • Arduous, soan. faigata.

  • Are, v. [ar] v. “be,” pl. t. nei.

  • Argue, v. [agiu] finau (i tautalaga, &c.).

  • Arise, v. [a-raiz] tulai, t. t. arose.

  • Arm, n. [am] lima; aʻao (to chiefs).

  • Arm, v. fai auʻupega.

  • Armour, v. [ama] auʻupega; ofu tau.

  • Armpit, n. [ampit] ʻaoʻao.

  • Arms, n. pl. auʻupega.

  • Army, n. [a-mi] ʻau, itutaua.

  • Around, soo upu and soav. soo, faasiʻosiʻo.

  • Arouse, v. [a-rauz] fafagu.

  • Arrange, v. [a-renj] sauni.

  • Arrest, v. puʻe, taoti.

  • Arrive, v. [araiv] oʻo; taunuu. Upu, reach.

  • Arrogance, n. faasiasia, faamaualuga. Upu, haughtiness, pride.

  • Arrow, n. [aro] u fanafana.

  • Arrowroot, n. [arorut] masoa.

  • Artery, n. [ateri] ua.

  • Artifice, n. [atifis] togafiti.

  • As, soav. pei, faapei.

  • Ascend, v. [as-end] aʻe.

  • Ascent, n. [as-ent] aʻega.

  • Ascertain, v. [as-a-ten] suʻc ia iloa, fesili.

  • Ashamed, soan. [a-shem'd] ma, masiasi.

  • Ashes, n. pl. lefulefu.

  • Ashore, soav. [a-shoa] i uta.

  • Aside, soav. [a-said] ese.

  • Ask, v. ole, faanoi; sili, fesili.

  • Aslant, soav. faasapasapa.

  • Asleep, v. ua moe, ua tofa. “He is aslcep” = Ua moe o ia.

  • Ass, n. asini. Upu, donkey.

  • Assassin, n. aitu tagata.

  • Assault, v. oso atu ma fasi (tagata).

  • Assemble, v. faapotopoto.

  • Assembly, n. faapotopotoga.

  • Assent, v. and n. usiusitai; ioe mai.

  • Assert, v. fai mai[gap — reason: unclear]va.

  • Assiduous, soan. [asijuus] maʻelega.

  • Assist, v. fesoasomni.

  • Associate, v. and n. [asosiet] faatasi, faauo; n. uo.

  • Assure, v. [ashua] faamaoni mai.

  • Astern, soav. tuumuli. “Go astern” = tuumuli (o le vaa).

  • Asthma, n. [as-ma] sela.

  • Astonish, v. ofo, segia mauli.

  • Astray, soav. [astrei] sese.

  • Astride, soav. [a-straid] magai (sit astride).

  • Asunder, soav. [a-sun-da] ʻeseʻese, “put asunder” tuu ʻeseʻese.

    page 348
  • Asylum, n. [a-sai-lem] lafitaga, malu; o le fale e tuu ai vale.

  • At, soo upu, i, ia, i le. “At last” = i le iʻuga; e iʻu ina.

  • Ate, v. [et] t. t. o le v. eat.

  • Atlas, n. o le tusi o faafanua.

  • Atone, v. [a-ton] togisala.

  • Atonement, n. togisala, togiola.

  • Attack, v. oso atu.

  • Attain, v. [aten] maua.

  • Attempt, v. taumafai. Upu, try.

  • Attend to, v. faalogologo; attend on (take care of) tausi; attend, o faatasi ma.

  • Attest, v. molimau.

  • Attracted, v. t. t. [attrakted] tosina.

  • Auction, n. [oakshon] faatau-tui.

  • Auctioneer, n. o le faatan-tui.

  • Audience, n. [oadiens] o e faalogologo.

  • August, n. Aokuso.

  • Aunt, n. [ant] le tuafafine o le tama; le uso o le tina.

  • Austere, soan. [oastia] matapau.

  • Author, n. o le ua pogai ai se tusi.

  • Authority, n. pule. “His authority” = lana pule.

  • Avail, v. and n. [aveil] aoga.

  • Avarice, n. [avaris] manumanu, mata-peʻapeʻa.

  • Avenge, v. [a-venj.] taui ma sui.

  • Avert, v. faaliliu.

  • Avoid, v. ʻalo, igoigo.

  • Await, v. [auet] tali atu.

  • Awake, v. [auek] fafagu; (of one's own accord) ala.

  • Aware, soan. [auea] iloa.

  • Away, soav. [auei] ʻese. “Go away” = alu ese.

  • Awkward, soan. [oakuad] faalemasani.

  • Awning, n. fale ie e malu ai le la.

  • Axe, n. [aks] toʻi, matau; (to chiefs) faasagaʻese.

  • Axiom, n. upu moni.

  • Axis, n. o le laina po o le ʻau e taavili ai se mea.