Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Nga Tohutohu a Hinetautope

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section

Nga Tohutohu a Hinetautope

Kei te kākahu a Hinetautope[35] i ōna kākahu, he mahiti,[36] rākai rawa i a ia ki te kōtore[37] huia. Ka mau ki tōna mere parāoa,[38] ka piki ki runga o te tuanui o te whare, ka karanga ki te ope, 'Whakarongo mai e nga iwi katoa e takoto nei, mai rānō i Wairarapa, ā, tae noa mai ki Wharekahika.'
Ka hui katoa te ope, ka titiro ki a Hinetautope e tū ana, ka whakarongo hoki ki ana kupu. Ka karanga anō ia, 'Whakarongo e nga rangatira mai rānō i Wairarapa, ā, tae noa mai ki Wharekahika. Whakarērea, whakarērea rawatia atu o tātau atua Maori, ā, e tērā tohunga, e tērā tohunga, i roto i a tāua e takoto nei. Ka ngaro, ka ngaro, ka ngaro tāua ki te kore e whakarangona nga tohutohu a Taumatākura.[39]Akuanei tonu ka whakarangona to hoariri e haramai ana, kaore te hunahuna te aha.'
Ka mutu ōna kupu, tā tonu ia i tōna tūranga. Ka whakatika ko Kawekairangi, ko Tutepokihirangi, ko Kaiatekokopu, me ērā atu rangatira o Heretaunga, o Te Wairoa, a Ngāpuhi, a Te Wera,[40] tae noa mai ki nga rangatira katoa o te ope ki a Te Kani a Takirau[41] puta noa ki a Te Houkamau ki waho[42]. Ka mutu te whakaaetanga a te ope me nga rangatira katoa kia whakarangona i nga tohutohu a Taumatākura.
page 39
Ka tū hoki ia ki runga ka karakia ki te ope. Ka mutu ka tīmata ia ki te kauwhau. E kiia ana he roa te kauwhau a Taumatākura, he kauwhau ngahau[43]i nga riri i whati noa atu ai te hoa riri i te wehi o te Atua i runga i a Iharaira. Ka karakia ka pō tonu hoki. Ka māoa te kai i tōna takiwā anō o te ata, ka mutu hoki te karakia, ka karangatia e ia te ope, kia whā rau, hei ope māna. Ko tētahi whā rau me noho tonu i roto i te pā me te rua mano. E kiia ana hoki e waru rau tonu te kairākau[44] o te ope, ma te akunga[45] ka toru mano ai. Ka tū te whā rau kātahi ia ka tohu ki te whā rau me te rua mano mo roto i te pā. Ko te hoariri ko Toka a Kuku,[46] whakaeke mai me riri tonu i roto o te pā, kaua rawa hei puta ki waho, kia waiho a waho ma tana ope whā rau anake. Otirā ki te kore te hoariri e whakaeke i te pā me noho tonu kaua e whai i a ia. Ka karanga e Taumatākura kia puta ki waho, kia kōkiri whakarunga. Ka kitea atu nga iwi o roto o te pā e whakatakoto ana i ana matua. I tū te ope ki te peruperu, na Te Whatuiapiti[47]te peruperu. Anei na nga kupu;

'Ka tohe au, ka tohe au
Ka tito ki a Kupe
Te tangata nāna i hoehoe te moana
Tu ke Kapiti, tu ke Mana
Tau kē Arapapawa
Ko nga tohu ēnei a taku tīpuna a Kupe
I whakatoreke tii ka puaha
Ka toreke i a au te whenua e!'

Kei te aue anō a Whakatāne, kei te karanga, 'Te Wharau[48] e, whenua i waiho, ka ngaro te tanga i te waewae, i te Atua o Kakatarau.[49]
Na Mohi Turei[50]

Te Pīpīwharauroa nama 149, Hepetema 1910. Whārangi 11.

[35]Hinetautope: He wāhine rangatira no te Tairāwhiti. Ko tana uri i te ao ko Wi Pere Te Amaru, Tolaga Bay.

[36]Mahiti: He kākahu huru kuri.

[37]Kōtore huia: Ko nga pare o te humaeko o te huia - tail feathers.

[38]Mere parāoa: He patu iwi tohora. He parāoa te ingoa ki te Maori mo te sperm whale.

[39]Taumatākura: Ko Piripi Taumatākura no Ngāti Porou. I riro whakarau i a Ngāpuhi. Na Te Wiremu Parata i whakahoki mai ki te kāinga rātou ko nga rangatira tokowhā o Ngāti Porou i kawhakina nei e te kaipuke. Ahakoa kaore page 40 anō a Taumatākura i iriiritia nāna i kauwhau te Rongopai ki a Ngāti Porou. He kōwhatu whakamaharatanga ki a ia kei Whakawhitira. ko te ipu iriiritanga i te whare karakia i Tikitiki he whakamaharatanga anō ki a ia.

[40]Te Wera: Ko Te Wera Hauraki o Ngāpuhi i noho ki Nukutaurua, Māhia, a, hui mai nga rangatira o Te Whatuiapiti, o Te Wairoa, ki raro i a ia kia ora ai i ana pū e 50. I hoki a Te Wera ki Ngapuhi.

[41]Te Kani a Takirau: Rangatira nui o Uawa, o Te Tairāwhiti.

[42]Te Houkamau: Ara Iharaira Houkamau, rangatira o Ngāti Porou

[43]Kauwhau ngahau: I tapokere a Ngāti Porou ki te whakarongo ki a Taumatākura. I ngahau ai ana kauwhau i rite hoki ki te kōrero pūrākau.

[44]Kairākau: Ko nga tino toa o te ope, ko te upoko o te kōkiri.

[45]Akunga: Ko te nuinga o nga toa o te ope, hāunga nga kairākau.

[46]Toka a kuku: Ko te pā nui, i te kurae o Te Kaha. Ko te riri ki Toka a kuku he ranga i nga mate o Ngāti Porou i Wharekura arā o Pākura, o Te Pori me ētahi atu. Ko te riri whakamutunga i waenganui i Ngāti Porou me Te Whānau a Apanui, no te tau 1836.

[47]Whatuiapiti: Ko te ingoa tika tēnei mo nga iwi o Heretaunga, ko te tūturutanga o Ngāti Kahungungu ki nga iwi o Te Wairoa.

[48]Te Whārau: Ko te rangatira o Te Whānau a te Ihutu. He tīpuna no Waikura Tautuhi o rongo.

[49]Kakatarau: Tama a Pākura, tuakana o Mokena Kohere. Nāna i karanga te haere ki Toka a kuku.

[50]Mohi Turei: Ko tētahi o nga minita tuatahi o Ngāti Porou. He pūkōrero, he tohunga no te Reo Maori.

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section