Other formats

    TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

Nga kōrero a Reweti Kohere Mā

Te Tapu o te Tū o te Tangata

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section

Te Tapu o te Tū o te Tangata

Ki a Te Kani a Takirau, Te Houkāmau, me Tuta Nihoniho.

Ki ērā atu rangatira o Ngāti Porou me Rongowhakaata, me nga rangatira o nga iwi katoa, nga iwi me nga rangatira tēnā koutou. He nui noa atu taku aroha i runga i taku titiro iho ki nga iwi Maori o tēnei motu, no reira ka pupuke noa ake te aroha i roto i a au mo koutou e mate rā i te huka, i te ua i runga o Rotorua. Kīhai i taea e au te haere atu kia kite i nga iwi, me nga rangatira, i te toimaha o taku tinana.

E hoa mā kaore au i kite painga o tēnei hui nui, hāunga ia nga mihimihi a te tamaiti, he hanga noa iho ēnei mihimihi. Tētahi kupu nui me i puta i taua tamaiti( te Tiuka) he hanga noa iho ēnā mihimihi. Tētahi kupu nui me i puta i taua tamaiti kia waiho nga toenga[103] o tātau whenua ma te Maori motuhake e whakahaere ōna huarahi katoa. Koia tēnā ko te ora mo te iwi Maori me o tātou uri i muri i a tātou. E hoa mā, na te toimaha o taku tinana, te puta ai i a au ēnei kupu katoa ki taua tamaiti, heoi ko ia anake i mutunga pai i te nui o te mahi ki tōna aroaro. Kāti tēnā.
I rongo ahau ka haere nga iwi Maori o Niu Tireni ki Ingarangi.[104] page 80

Kāti tēnei kua whai kupu ahau ki a Te Arawa me kaua ia e hoe ki Ingarangi, kei te pēnā atu hoki taku kupu ki a koe, e Ngāti Porou, e Rongowhakaata me ērā atu iwi, kia kauā e haere ki Ingarangi. Me kuri koe, me kuri ki runga ki te motu o o tūpuna. Paenga ake tēnā.

I rongo anō ahau kai te hiahia nga iwi Maori ki te hanga whare whakairo, ka tuku ai ki Ingarangi hei tohu aroha mau mo te whakakīngitanga o Eruera VII. Ko tēnei e whā nga whare whakairo kai au ake, e rua kai runga e tū ana, e rua kai raro e takoto ana, ā, kaore i whakaaetia e au te reo o Te Arawa no reira he pēnei atu hoki nāku ki a koe e Ngāti Porou me Rongowhakaata, ahakoa kua rite tāu whakaaro mo taua mahara, āta hurihuritia iho anō. Waiho hoki rā kia kite painga tāua a muri ake nei, engari tēnā ka riro ma tāua tahi e whakaaro, ki te kore, waiho nga taonga[105] a o koutou tūpuna i runga i to rātou motu tū ai. Ko tēhea aroha atu koia o tāua e kawea nei, kai te mōhiotia to tāua piri pono tonu ki te taha Kuini, ā, ka uru nei tēnei ki te rā o te Kīngitanga me to tāua piri tonu anō ki raro ki te mana o Ingarangi. Ko tēnei kia ora rā nga rangatiratanga.

Na to koutou hoa

Te Pokiha Taranui [106]

Te Pīpīwharauroa nama 42, Hune 22, 1901. Whārangi 11.

[103]He tino reo tēnei no nga rangatira Maori te pupuri i o tāua toenga whenua. Ki te kore whenua te Maori kaore ōna painga i te ao. O nga 66,000,000 eka whenua o Niu Tireni iti iho i te 4,000,000 kei te Maori. Kei te piki te tokomaha o te Maori kua nuku atu i te 100,000. Kei hea he kāinga hei nohoanga?

[104]Kaore he iwi i haere ki Ingarangi i runga i tēnei take, arā i rite ki tā Te Pokiha whakaaro, he whakaaro tika.

[105]Nui atu nga taonga a te Maori kei te Pākehā e putu ana.

[106]Pokiha Taranui. Ko Ngāti Pikiao te hapū o tēnei kaumātua. Ko te Pokiha tētahi o nga rangatira nunui o Te Arawa, o nga rangatira piripono. I whawhai ia ki te taha kīngi Maori arā ki te taha Hauhau. I whakawhiwhia ia e Kuini Wikitōria ki te hoari me Te Keepa Taitoko, me Henare Tomoana, me Ropata Wahawaha, me Mokena Kohere i whakawhiwhia anō. I tae a Te Pokiha ki roto o Waiapu ki te kawanga o Porourangi whare i te tau 1887.

page break
three photographs of Kohere

Reweti T Kohere
(Na te whānau a Reweti)

page break
two photographs

Te Pokiha Taranui
(Te Whare Pukapuka a Arikihana Huripuru)









Reweti me tana hoa a Keita
(Na te whānau a Reweti)

page break
two photographs

Lieutenant Henare M
Kohere
(Na te whānau a Reweti)









Lieutenant Pekama Kaa
(Na te Whare Taonga o
Tūranganui a Kiwa)

page break
two photographs

Tuta Nihoniho
(Te Whare Pukapuka a Arikihana
Huripuru)









Mai i te taha mauī: Rev Wi Paraire
Rangihuna me Rev Pine Tamahorī
(Na te whānau o nga Dewes o Kakāriki)

page break
two photographs


Mai i te taha mauī:Te Rangihiroa, Apirana Ngata, Mauī Pomare
(Na te Whare Taonga
o Tūranganui a Kiwa)









Mai i te taha mauī:Mauī Pomare, Ta Timi Kara, Apirana Ngata, Tau Henare, John H W Uru;
Mema Pāremata Maori, c. 1918 (Na te Whare Taonga
o Tūranganui a Kiwa)

page break
two photographs

Keita me ētahi o nga tamariki
(Na te whānau a Reweti)








Rev Rota Waitoa
(Te Whare Pukapuka a
Arikihana Huripuru)

page break
two photographs

Pineamine Tuhaka
(Na te Whare Taonga o
Tūranganui a Kiwa)








Mokena Kohere
(Na te whānau a Reweti)

page break
two photographs

Kate Wyllie
(Na te Whare Taonga o
Tūranganui a Kiwa)








Heni Materoa, Lady Carroll
(Na te Whare Taonga o
Tūranganui a Kiwa)

page 81

Previous Section | Table of Contents | Up | Next Section