Other formats

    Adobe Portable Document Format file (facsimile images)   TEI XML file   ePub eBook file  

Connect

    mail icontwitter iconBlogspot iconrss icon

New Zealand: Acts affecting Native Lands, 1886, 1888-91 and 1894-95

He Ture hei Apiti atu ki "Te Ture Karaati mo nga Hawhe-kaihe o te Waipounamu, 1877," me nga Ture whakatikatika i tera

[ko te tohutoro i roto i te reo Pākehā]

page 62

Niu Tireni. Karaati Mo Nga Hawhe-Kaihe o Te Waipounamu.

Whakawhaititanga.

Ingoa.
Matua korero.
1.Ingoa poto.
2.Ka ahei te tuku karaati whenua ki nga Hawhe-kaihe kahore nei ano kia whakataua he whenua mo ratou.
3.Whakatikatikaga i nga whakataunga ki etahi tangata.
4.Whakatikatika i nga ingoa pohehe.
Apiti.

He Ture hei Apiti atu ki "Te Ture Karaati mo nga Hawhe-kaihe o te Waipounamu, 1877," me nga Ture whakatikatika i tera.

Notemea i runga i tetahi whiriwhiringa i whakahaerea e tetahi Komihana he mea whakaputa i raro o te ringa o te Kawana i te tekau ma rua o nga ra o Mei, tau tahi mano waru rau waru tekau ma ono, mo nga take o nga hawhe-kaihe katoa o te Waipounamu kihai nei i uru o ratou ingoa ki etahi o nga Ture o te Paremete a kahore nei ano i whiwhi ki tetahi whenua, kua kitea ko nga tangata e mau nei o ratou ingoa i roto i nga Apiti A me B e whai ake nei he tangata ratou e uru mai ana ki te hunga kua whakahuatia i runga ake nei: A notemea i he te tuhituhinga o etahi ingoa i roto i etahi atu Ture, a he mea tika kia whakatikaia aua tuhinga hetanga: A notemea e tika ana kia mahia tetahi Ture hei whakamana i te wehenga atu o tetahi whenua ma taua hunga kua whakahuatia ake nei, me etahi atu tangata o taua iwi, a i kitea i muri nei i mahue o ratou ingoa ki waho, hei whakarite i nga whakaaetanga mo nga whanau hawhe-kaihe i runga i te tukunga o te Ngaitahu me te Murihiku Poraka ki te Karauna e nga Maori whai take; a hei mea hoki kia whaimana te Kawana ki te mahi ki te whakarite i nga mahi katoa, i nga tiiti me etahi mea tera e tika kia mahia kia whakaotia hei whakarite i nga tikanga o tenei Ture.

No reira ka Meingatia hei Ture e te Runanga Nui o Niu Tireni e noho huihui ana i roto i te Paremete, i runga hoki i tona mana, ara—

page 63
1.Ko te Ingoa Poto o tenei Ture, ko "Te Ture Karaati Hawhekaihe o te Waipounamu, 1888."
2.Mo runga mo nga tikanga whakahaere mo tenei Ture ka ahei te Kawana i ia wa ki te hanga warati hei tuku i nga Tiwhikete Tuku Whenua ki tetahi tangata hawhe-kaihe e whakaingoatia ana i roto i nga Apiti ki tenei, ki o ratou kairiwhi ranei i whakaturia i runga i te ture, me tuku motuhake ki ia tangata ake, i runga ranei i te tikanga tenata kamana, mo ia wahi whenua o nga whenua Karauna i te Waipounamu e whiriwhiria ai e wehea ai e tetahi tangata i whakamana e te Kawana mo taua mahi; a ka ahei hoki te whakaeke here ritenga ranei i runga ano i tana i mahara ai he mea tika, a ka ahei te tuhituhi i runga i aua tiwhikete te ra e tau ai taua whenua i runga i te ture, a ka ahei hoki i tetahi wa, i ia wa ranei te Panui i nga whenua e wehea ana mo nga tikanga o tenei Ture; a ko nga whenua katoa e whakahuatia ana i roto o taua Panui ka kiia kua rahuitia tuturutia i taua ra ano mo taua tikanga: Erangi ko te wahi e karaatitia ana i raro i tenei Ture kaua e nui atu i te tekau eka ma ia tane a kia waru eka ma ia wahine, haunga ia era e whakaritea ake nei he tikanga i raro iho nei.
3.Ka ahei te Kawana ki te whakatau ki te karaati ki nga tangata e whakaingoatia ana i roto i te Apiti C. ki tenei Ture tetahi whenua kia pera ano te rahi me tera e hangai ana ki te ingoa o ia tangata, ahakoa e rereke ana i nga tikanga o roto o tetahi Ture o mua o roto ranei o tenei Ture e whakarite ana i te rahi o nga whenua e karaatitia ana.
Kua whakatikaia ikonei te Apiti A o "Te Ture Karaati Hawhe-kaihe o te Waipounamu 1883," ara ka whakakorea i roto i taua Ture nga ingoa me nga whika e mau ake nei ara,—
Wiremu Haapa10
Wiremu Ro10
4.Kua whakatikatikaia ikonei te Apiti B o "Te Ture Karaati Hawhe-kaihe 1877," ara ka whakakorea i roto i taua Ture te ingoa o Rawiri Parata me whakauru atu i te ingoa o Hone Parata hei riiwhi mo tera.

Kua whakatikatikaia ikonei te Tekiona rua tekau ma toru o "Te Ture Whakamananga Motuhake, 1880," i roto i te rua o nga rarangi o te rarangi tuarua ara ka whakareketia nga reta o te ingoa o Tamati Riiti.

Apiti.

Apiti A.

Joseph Antone, 8 acres; Susan Autone, 8 acres; Robert Archer, 10 acres; William Archer, 10 acres; Davy Arthur, 10 acres; Jack Arthur, 10 acres; Mary Ashwell, 8 acres; Rakera Brown, 8 acres; Thomas Hamilton, 10 acres; Mary Ann Tohi Harding, 8 acres; Rose Harper, 8 acres; Tommy Kahutara, 10 acres; Maria Kalgher, 8 acres; Heni Mahuika, 8 acres; Nake Meira, 8 acres; Raiha Meira, 8 acres; Tom Norton, 10 acres; Catherine Paterson, 8 acres; Wikitoria Tare Rutu, 8 acres; Takihi Spring, 10 acres; Toria Spring, 10 acres; George Toms, 10 acres; James Wybrow, 10 acres; Harry Thomas, 10 acres; Susannah Smith, 8 acres; John Edwin Sizemore, 10 acres; Chanty Sizemore, 8 acres; Jessie Harris, 8 acres.

Apiti B.

Kamahi Anderson, 8 acres; Mary Anderson, 8 acres; Mary Anglem, 8 acres; Henry Amett, 10 acres; Kate Arnett, 8 acres; Betty Ashwell, 8 acres; John William Bain, page 6410 acres; Sarah Bell, 8 acres; Tom Bell, 10 acres; Jane Bragg, 8 acres; Hemi Brown, 10 acres; Margaret Burn, 8 acres; Billy Christie, 10 acres; Charles Connor 10 acres: James Connor, 10 acres; Mary Davis, 8 acres; William Davis, 10 acres; Maria Edwards, 8 acres; Ellen Fluerty, 8 acres; John Fluerty, 10 acres; Joseph Fluerty, 10 acres; Elizabeth Forster, 8 acres; Ann Gilbert, 8 acres; Elizabeth Gilbert, 8 acres; Samuel Gilbert, 10 acres; Charlotte Goodwillie, 8 acres; Mary Goodwillie, 8 acres; Margaret Hamilton, 8 acres; Mary Ann Harwood, 8 acres; Hawea Hinepakia, 10 acres; Annie Honor, 8 acres; Jane Honor, 8 acres; Mary Honor, 8 acres; Michael Honor, 10 acres; Jane Howland, 8 acres; Mary Hughes, 8 acres; Avalina Hughes, 8 acres; Sarah Hughes, 8 acres; Julia Ann Joss, 8 acres; Ellen Kalgher, 8 acres; Hannah Kalgher, 8 acres; James Kalgher, 10 acres; Mary Kalgher, 8 acres; Sam Kalgher, 10 acres; Sarah Kalgher, 8 acres; Billy Kelsey, 10 acres; James Lahee, 10 acres; Robert Lowry, 10 acres; Billy Meira, 10 acres; Ruku Morice, 10 acres; Jane McKenzie, 8 acres; Eliza Palmer, 8 acres; Harriet W. Palmer, 8 acres; Mere Paparu, 8 acres; William Parker, 10 acres; John Pauley, 10 acres; Sarah Pauley, 8 acres; Fanny Rodden, 8 acres; James Sirman, 10 acres; Annie Smith, 8 acres; Mary Staple, 8 acres; Toke, 8 acres; Hariata Wakatau, 8 acres; Harriet Watson, 8 acres; Mary Watson, 8 acres; Tom Whitelock, 10 acres; Bob Williams, 10 acres; Mary Williams, 8 acres; Mary Ann Wood, 8 acres; Mary Ann Stevens, 8 acres; Charlotte Stevens, 8 acres; James Owen, 10 acres; John Wybrow, 10 acres; William Wybrow, 10 acres; Elizabeth Palmer, 8 acres; Betsy Cooper, 8 acres; Mary Te Wairaki, 8 acres.

Apiti C.

William Harper, 15 acres; William Low, 15 acres; James Macdonald, 15 acres; Edward Hughes Monika, 15 acres; Queenie Hughes Monika, 12 acres; Morgan Wixon, 15 acres; Annie Wixon, 12 acres; Emma Wixon, 12 acres; Charlotte Hewards, 12 acres.