The Ancient History of the Maori, His Mythology and Traditions: Tai-Nui. [Vol. V]
[title page]
Ko Nga
Tatai Korero Whakapapa
A Te Maori
Me Nga Karakia O Nehe
A Nga Tohunga
O Tai-Nui.
I Mahi.
Pukapuka Tua-Rima.
Werengitana:
Na Te Kawanatanga I Ki Kia Taia E Hori Titipere, Kai Ta Perehi
a Te Kawanatanga.
1888.
He Waiata Taunu Na Hoki, Mo Te Hunga Tatai He,
I Nga Kauhau O Nehe.
Te whakama i au e,
Me he iwi ora te kai kino nei te mamae,
Ki te rongo kino e hau mai nei,
I tu a kaihau te korero,
E te patata mai.
Ka hei koia taku ngakau,
I ngaki mowhiti ai,
Ki taku whakaaro,
Ko te pou huinga mataho nui o te whenua,
Ki te karanga i nga iwi
Ki te ahu taua teretere kei Horo-tiu,
Kia kakahu i te kahu whakairo,
He Neketahi,
Ki te Pakipaki, he Korohunga,
Ki te nohoanga o te Toi-ha.
Nukunuku Tohe-roa ki tahaki,
Te nohoanga o tumu, te nohoanga o he,
Te nohoanga o te Whirowhiro.
Ka tau ano rapea, e tama,
Ka waiho te haere, hei haere,
Pae mai te taonga ki te whare,
Hokia te tuarua,
He ara kai hokohoko.
Kihai koe i whakaaro,
Ki a Wai-ta-oro,
I nohoia na te puwaha o O-koro,
Kihai taka mai he taonga:
Maui-hangahangarau,
I hia ai Haha-te-whenua,
Ka eke Hawa-iki-roa ki uta.
Hika-te-pipiro,
I takina mai ai Rua-ea ki uta nei,
Hei kati mo te tangata.
He Mangaa te ika i houa ai,
Te takere o Tai-nui.
E hara rapea e tama i konei,
No rawahi mai ano,
No nga mangainga i a Tama-te-kupua:
Whiro te Tupua,
He Tupua Nga-puhi,
He Tupua Hau-raki,
He Tupua Roto-rua,
He Tupua Kahu-ngunu,
He Tupua Wai-kato,
He Tupua Tara-naki,
Kaore e tama he iwi
I ngaro te Tupua.
“Purua i tore o Pihanga
Tuwhera te Whanga-nui-a-tara.”
“Te rongo te whauhia [houhia].”
“Kia mau ki te rourou iti a Haere.”
“Kaka-riki i tunua, Kaka-riki i otaina.”
E tama e, kei te huna koe i to Atua,
I a Tu-whakaparu-ate;
Te whakina ai, kia kite mata o tangata,
page break
Kei hau kau o rongo Tupua,
ki taha patu o te rangi.
Aku hono nei ka riariaki,
Aku hono nei ka hapahapai,
Aku hono nei ka ranga taua,
He taua, kia Piki-haha,
E Hine-te-iwaiwa, ki te mangai o te whare
I a Tonga, ko Papa-tu-a-nuku
Ko te Tai-a-riki; ko Ue-koko
Te ara i a Hinga, ko te Tatau-o-te-po
Ko te hiwi ra o aku tupuna,
Nana i whakahua te makutu,
E toai nei i te ngutu tangata.
E hara koe i te uri o Korako,
E taroi ra i tawhiti ki a Hori,
ki te pu ra o te atua,
Ki te pakeha, he kaipuke;
Nana i whakahua te Pu ki uta nei,
Ki te tu a tangata ki a Mariaikena,
He taonga noa i te weruweru.
Pokaia ki te ringa,
Ka paraharaha te one i Kuku-riki
I te whainga i te matau hapuku,
Ki te kahu atua, kahu whero,
Ki te pu ra i a te Uira,
E kawea ana e te ngakau,
Ki te uri ra o Komako,
Ki te huanga kerekere ko Kai-hau,
I tuhia mai ki te niu maka rapa,
A te kanohi, ka whekite, ka whekaro.
O ringaringa e te Wehi ki te kai kapo
Mai te kutikuti, naihi kopikopi,
Ripa mai o te puke o Matakitaki
Ki Hau-raki ko te kai whakahoki,
O Puhanga-toroa ki te tonga;
Ka hoki te rongo toa o Kuku-tai,
Ka haere te uri o Kai-whiro-whenako,
Ki nga whenua, a hei hakatea noa ia ara,
Ma Nga-ti-te-ata, ki te menenga ope ki Puke-tutu,
Kia rongo mai e Nga-i-pukenga,
Ko Nga-ti-paoa he hikihiki hoenga taua ki Nga-puhi,
Ma Tangi-te-ruru, ma te Rau-roha,
Ka tukutuku ki te ia ki O-hi
Hei a Hongi-hika
Kia whakaponongatia mai he Tupua.