Song of Heke Before He Cut The
Flag Staff Down

Heke when he went to battle always sung this song and as his custom sang it just as he went to cut the Kororareka flagstaff down the first time.

"Karanga pa mai i runga o Maiki
I te awatea. Te hau o Manaia
Ka riro, koua tuki koua whana
Koua mamae ake te aroha
Poka iho i runga i te matenga
To Tu hikitia ko Tu hapainga
I raro i nga wae
E te iwi kia hara-tau
Ko te ki te take
O te whenua o mua iho ra
E Ha tuhia te po
Tuhia te ao tenei au te ware nei
Tena ia te wero atu ra
E Ha ka rongo ake ano
Ko Nga ti moe ranga ranga
Ko tahi ko Rua-rangi
Ko tahi tonu ano
Mau e karo mai
He ninihi he papare
He tau rangi kau atu
He mata taonga e Ha"

He waiata karakia taua.

Ko Nga-Ti-Awa Me Nga-Puhi
(Nga-Puhi)

Ko nga whawhai a Nga-ti-awa ki te iwi tupu ake o te whenua i Kai-taia, ara o Nga-ti-whatua, koia a Kauri i tu ai i a Nga-ti-awa hei rangatira mo ratou, hei whakahau i te awa keri atu ano i te tuauru a kia tae ki roto ki te repo ara ki te roto i te pukakitanga o te awa o Kai-taia, kia waipukea ai a Kai-taia e te moana, kia mate ai nga maara o te iwi o Nga-ti-whatua e te mataitai o te wai moana, a koia onge ai te kai ma Nga-ti-whatua kia haere ke ai ratou he whenua ke a keria ana taua wai keri e Nga-ti-awa, a ka mahi nei te iwi ra, a ka whatiwhati nga poto maire, a kihai noa ake te awa keri ra i puta ki Kai-taia, a no muri iho ka tere a Kauri ma ka ma te tai tokerau, a u noa ki Tauranga.

Ka Peia A Nga-Ti-Awa I Kai-Taia
(Te-Patu O Nga-Puhi)

I mua tonu o te kainga o Te Paki i Kai-taia i te puke i taua wahi te pa tawhito o Nga-ti-awa o mua, a i taua puke ra te kohukohu kakara nei te kopuru e tupu ana, ko te mea ia e kohia ana e te wahine Maori o mua ki te hei, a ki te kaki tautau ai, hei whakakakara i taua ihu.

Ko taua pa nei he pa no Nga-ti-awa, i noho hoki taua iwi ra i taua wahi i nga ra o nehe noa atu, a i te raorao i raro tata iho o te puke i tu ai taua pa, i turia te parekura a Nga-puhi kia Nga-ti-awa me nga hapu o te whenua i taua wahi papa raorao ra, a ko Nga-ti-awa i mate, i a Nga-puhi te papa, a ka whati a Nga-ti-awa ki Tauranga.

A i tawahi ake o te pa e kiia nei, a i te tahi puke ano i reira, te tahi pa ano no mua, e tu ana i te kerekere, a na Te-whiti taua pa ara na Nga-ti-awa aia, a e kitea atu ana i taua pa nga maunga o Taka-hue i tawhiti me te awa ano o Ahi-para, me te moana ki Te-taura-roa, e aki ana ki nga toko o taua wahi, me te roto i Ta-ngongo, me te uru kahika tea i Ranga-unu, me te maunga i O-hora.

I te wa i nohoia ai te pa nei e Te-whiti i Kerekere, i haere mai a Wai-tohi me ana hoa o Nga-puhi ki te whawhai ki a Nga-ti-awa. A ko ta ratou puni i noho ai i O-inu, a i te po ka tonoa atu a ratou tutei i reira, kia haere ki te toro i te pa a Te-whiti, a roanoa aua tutei e haere ana i roto i taua pa a Te-whiti, ka kitea e te tangata whenua, a kotahi i patua a i ora tetahi.

page (44)

A i taua po ka tu a Te-whiti ka korero ki tona hapu, ka mea "Whakarongo mai e nga toa nei, ko te taua a Nga-puhi te haere mai nei, kia toa kia maia, me noho nga koroua me nga kuia, me nga tamariki i te pa nei, a i te ata ka haere tatou ki te tu i te taua, kia toa, kia maia, kia uaua."

A i taua po ano ka kiia ano hoki te korero ki te taua a Nga-puhi. Ko etahi o ratou kua kore e pai ki te whawhai, i te mea kua tae mai te korero i te mea kotahi o ratou i haere nei ki te tutei i a Nga-ti-awa, a i mate nei te tahi o raua, a ko tenei i korero nei i ora mai ki te taua, a ka mea aua wawau nei kia hoki te taua ki o ratou kainga a ka tu a Wai-tohi ka mea, "Me hoki te hunga wawau, a ko nga toa me aru mai i au," a ka kii ano aia ka mea "He kokako ka toko i runga i Rau-mahoe." He whakatauki taua whakatauki nei mo te wawau, mo te pukepuke, ara mo te hunga e whati ana i roto i te parekura, a mo te hunga whati atu i te wa o te riri i te kainga. A ka noho katoa nga hoa o te taua a Wai-tohi. He iwi haere puku te taua Maori.

A i te po ano ka puta a Te-whiti ma i ta ratou pa ka haere ka ahu ki te taua o Nga-puhi, a i te po ano ka tu a Nga-puhi ka haere ka ahu atu ki te pa a Te-whiti, a tutaki pu aua iwi nei ki a raua i te raorao, a ka tu ka papatu, ko te patu a Te-whiti he tao, ko te patu a Wai-tohi he waha-ika, a ka tu te tao a Te-whiti i te kaki a Wai-tohi, a ka whiua te waha-ika a Wai-tohi ki a Te-whiti, a ka hinga a Te-whiti ki te whenua, a ka tu ka page (45)papatu aua iwi katoa, a i maia a Nga-ti-awa, i maia, a ka raru, a ka riro te papa i a Nga-puhi.

A huaina iho taua wahi i te parekura ra ko Rangi-mangu, a kihai a Wai-tohi i mate i te tao a tana hoa o Nga-ti-awa, he mea hoki kahore kau he moteatea o te Maori ki te mate.

A ia aua ra, i mea te Maori ko te pa o te wairua e noho ai kei te Reinga, kei reira hoki te Maori kite ai i taua wahine atahua, a kai ai i te kumara, me te ika, a e kore he whawhai o reira, i te mea he wahi pai taua wahi ra. Na Tara-ru aua korero nei i tataku.